Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1
Człowiek„imaginujewsobie
Jeruzalem”
1010Metafora,symbol,alegoria
Wedlebarokowychpoetykwygłaszanemowy,awtymrównieżkazania,miałybyć
atrakcyjnedlaodbiorcy,toznaczyróżnorodneiefektowne
1.Wdużejmierzede-
cydowałaotymnobecnośćmetafory,któraznaturydajeprzyjemność,następnie
jejnieoczekiwaneizadziwiającezastosowanie[ł]”
2.Barokłączyzmetaforąkate-
gorięmeraviglia(cudowności)
3–osiągasięjąwłaśnieprzezużycieodkrywczych,
olśniewającychmetafor,którychmateriapochodziznieeksplorowanychdotych-
czasdziedzinżycia(np.codzienności).WtraktacieIlCannocchialeAristotelico
EmmanueleTesauro,wybitnybarokowyteoretykmetafory,piszeojejmocyprze-
mienianiarzeczywistościiotwieraniaprzedodbiorcąprawdziwegoteatrucudów.
Tometaforastajesięteleskopem,którypozwalazajrzećwgłąbrzeczywistości
4.
Różnicamiędzymetaforąrenesansowąabarokową(ściślejzaś–marinistyczną)
polegamożeprzedewszystkimnatym,żetapierwszasłużyłaraczejwyrażeniu
takichkorespondencjimiędzyrzeczamiczyzjawiskami,któreuchodziłyzaobiek-
tywnieistniejące,podczasgdytadrugaśmielejniżrenesansowanarzucaarbitralne,
nwynalezione”przezautorazwiązki.
1W.Pawlak,Konceptwpolskichkazaniachbarokowych,Lublin2005,s.274.
2Tamże,s.278.
3Zob.B.Niebelska-Rajca,Cudowność,paralogizmikoncept,w:Konceptwkulturzestaropolskiej,
red.L.Ślęk,A.Karpiński,W.Pawlak,Lublin2005,s.29–45;taż,Maraviglia,novitá,difcoltá.
Problemywczesnonowożytnejestetykiniezwykłości,w:Curiositá–zjawiskaosobliwewsztuce,litera-
turzeiobyczaju,red.A.Czyż,J.Nowiński,Warszawa2013,s.66–83.OArystotelesowskiejkon-
cepcjimetaforyzob.Arystoteles,Retoryka,w:tegoż,Retoryka.RetorykadlaAleksandra.Poetyka,
przekład,wstępikomentarzH.Podbielski,Warszawa2001,s.180–181.
4Zob.J.Sokołowska,Sporyobarok.Wposzukiwaniumodeluepoki,Warszawa1971,s.250–253.
