Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.Zróżnicowanieprzestrzenistudiównadpolitykamijęzykowymi
wanowysiłkinarzeczwyabstrahowaniabadańnadjęzykamizkontekstusocjokul-
turowego.SzczególnąpostaciątegoczasubyłDellHymes,jakotwórcaipromotor
pojęciankompetencjikomunikacyjnej”(communicativecompetence)32.Okazałosię
onokluczowedlarozwojusocjolingwistyki.Istotne-wskazaliJohnsoniRicento-
równieżpraceRogeraFowlera,któryrozwijałlingwistykękrytyczną,ujawniając
iluzorycznośćtradycyjnegomodelunidealnegosłuchacza-mówiącego,istniejących
pozajakimkolwiekkontekstemsocjokulturowym”33.Doniosłympokłosiemkoncen-
tracjiuwaginabadaniuspołecznychaspektówfunkcjonowaniajęzykówokazałosię
powstanieirozwójkrytycznejanalizydyskursupodkonieclat90.ubiegłegostule-
cia(NormanFairclough)
34
.KADbardzoszybkoisprawniewyemancypowałasię,
pozostającpodziśdzieńjednymznajbardziejwpływowychsposobówtraktowania
opolitykachjęzykowychorazplanowaniujęzykowym35.
Przemianyokresuśredniego,wujęciuJohnsonaiRicenta,doprowadziłydo
krystalizacjifazytrzeciej,określonejprzeznichjakoczasnkrytycznejpolitykijęzy-
kowej”(criticallanguagepolicy).JednymzfundatorówtegookresujestJamesTol-
lefson,któryw1991r.wyróżnwprzestrzenistudiównadpolitykamijęzykowymi
iplanowaniemjęzykowympodejścieneoklasyczne(neo-classicalapproach)oraz
podejściehistoryczno-strukturalne(historical-structuralapproach).Opowiadając
sięzarozwojemdrugiego,nalegał,byuznać,żejakakolwiekpolitykajęzykowaczy
planowaniejęzykowezawszesłużąninteresowiklasydominującej”36.
ZdaniemJohnsonaiRicenta,womawianymokresiewsferzebadańnadpo-
litykamijęzykowymiiplanowaniemjęzykowymzaszłytrzyszczególniedoniosłe
zmiany.Popierwsze,politykajęzykowaorazplanowaniejęzykoweprzestałybyć
wówczasrozumianewyłączniejakoaktywnościrealizowaneprzezinstytucjepań-
stwowe.Badaczezaczęlinatomiastteoretyzowaćwkwestiirozmaitychwarstwipo-
ziomówpolitykjęzykowychorazplanowaniajęzykowego,identyfikującrozliczne
niepaństwowepodmiotyuprawiającewłasnąaktywnośćwzakresieoddziaływania
32Tamże,s.9.D.Hymes,OnCommunicativeCompetence,w:J.Pride,J.Holmes(red.),nSociolin-
guistics”
,London1972,s.269-293.
33D.CasselsJohnson,T.Ricento,dz.cyt.,s.10.Zob.szerzej:R.Fowler,CriticalLinguistics,Oxford
1996;tenże,B.Hodge,G.Kress,T.Trew,LanguageandControl,London1979.
34
D.CasselsJohnson,T.Ricento,dz.cyt.,s.10.N.Fairclough,CriticalDiscourseAnalysis.Te
CriticalStudyofLanguage,London-NewYork1995.
35Zob.też:N.Fairclough,A.Duszak,Wstęp:Krytycznaanalizadyskursunowyobszarbadawczy
dlalingwistykiinaukspołecznych,w:A.Duszak,N.Fairclough(red.),nKrytycznaanalizadyskursu.
Interdyscyplinarnepodejściedokomunikacjispołecznej,Kraków2008,s.7-29;R.Wodak,Linguistic
AnalysesinLanguagePolicies,w:T.Ricento(red.),nAnIntroductiontoLanguagePolicy.Teoryand
Method”
,Malden-Oxford-Carlton2009,s.170-193.
36D.CasselsJohnson,T.Ricento,dz.cyt.,s.11.Zob.szerzej:J.Tollefson,CriticalTeoryinLan-
guagePolicy,w:T.Ricento(red.),dz.cyt.,s.42-59;tenże,PlanningLanguage,PlanningInequality,Lon-
don-NewYork1991;tenże,LimitationsofLanguagePolicyandPlanning,w:R.Kaplan(red.),nOxford
HandbookofAppliedLinguistics”
,Oxford2002.
35
AdamMickiewiczUniversityPress©2021