Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1010Uwagiwstępne
Z
auważalnawielonurtowośćwpolskimruchunarodowymbyła
ijestzjawiskiemstałym,wywierającymwpływnacałośćjego
dziejów.Czynnikiemintegrującymwchodzącewskładtegoruchuzróż-
nicowanegrupyspołeczneipolityczneorazjednostkibyłaukształto-
wanawlatach1893–1908doktrynaideowo-polityczna,aprecyzyjniej
jejzasadniczyzrąb1.Historiografuwzględniającytylkoteelementy
doktryny,którenaprzestrzeniwielulatpozostawaływzasadzienie-
zmienne,wymienia:
[ł]skrajnynacjonalizm,wysuwającynaplanpierwszycechyduchowej
wspólnotynarodupolskiego;solidaryzmnarodowy;koncepcj[ę]państwa
narodowego,opierając[ą]sięnaformulenadrzędnościnaroduwstosunku
dopaństwaorazmając[ą]sweodbicietakżewhaśleprogramowym–
flPolakdlaPolaków”;ścisłyzwiązekzkulturąłacińską,traktowanąniemal
jednoznaczniezKościołemrzymskokatolickim;wrogiestanowiskowobec
socjalizmuorazwszystkichdoktrynuniwersalistycznych,ponadnarodo-
wych;uznaniekoniecznościkoncentracjigłównychwysiłkównafroncie
zachodnim,zewzględunaniebezpieczeństwogrożącePolscezestrony
NiemiecorazpolskiezainteresowanianaZachodzie2.
1JejzalążkiwyznaczaniewątpliwiepublikacjaRomanaDmowskiegozkwietnia
1893rokupt.Naszpatriotyzm,gdziemożnawłaściwieznaleźćbardzoznaczną
częśćrozwijanychpóźniejzasadniczychelementówdoktrynyendeckiej.Patrz:
R.Dmowski,Pisma,t.3,Częstochowa1938,s.247.
2R.Wapiński,NarodowaDemokracja1893–1939.Zestudiównaddziejamimyśli
nacjonalistycznej,Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk1980,s.326–327.
