Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Częśćpierwsza.Sztukaleczeniaainnesztuki
WładysławTatarkiewicz,wybitnyiwybrednyznawcasztukpięknych,ująłichcechy
wsześciupunktach:1)wytwarzająpiękno,2)odtwarzająrzeczywistość,3)nadająrzeczom
kształt,4)sąśrodkiemekspresji,5)wywołująprzeżyciaestetyczne,6)powodująwstrząs
psychiczny
2
.Wydajesię,żewszystkietecechynależyrównieżprzypisywaćsztucenaj-
piękniejszej–sztucelekarskiej.Niemożnanatomiastprzypisaćsztukompięknymtakiej
niezbędnejtrwałości,jakącieszysięniezmienniesztukalekarska.Jakgłosiparemia,Utrzy
zawodyprzetrwajądokońcaświata:piekarza,piwowaraibalwierza”.Sztukalekarska,bez
wątpienia,jestcenniejszaniżzłotoidrogiekamienie(Arsaurogemisqueprior).Hipokrates,
mającnauwadzesztukęleczenia,takoto,wujęciuSeneki,wyraziłswojąmyśl:UŻycie
jestkrótkie,sztukadługotrwała”(Vitabrevis,arslonga)
3
.
Ponaddwaipółtysiącalathistoriieuropejskiegokręgukulturowegowytworzyło
bogateiskomplikowanepojęciesztuki.Mimopostępującegozróżnicowaniaposzczegól-
nychrodzajówsztuk,dodzisiajzachowałyonewielecechwspólnych,pozwalających
rozprawiaćowspólnociesztuk.
Jużmitologia,odsłaniającamrocznepradziejeczłowieka,wskazujenawspólnotę
sztukzaliczanychdzisiajdosztukpięknychzesztukąleczenia.OtomitologicznyApollo
–greckibógpoezjiimuzyki–cieszyłsięrównocześniesławąodkrywcysztukileczenia
ilekarzabogów.OtomitologicznaAtenabyłanietylkoboginiąnaukiisztuki,aleuchodziła
zarazemzautalentowanąlekarkę,zatroskanągłównieowzrok.
GdywVIw.p.n.e.medycynagreckazaczęłasięotrząsaćzirracjonalizmumagii
idogmatyzmureligii,stawałasięcorazbardziejzracjonalizowanąsztukąleczeniainauką
oleczeniu.LekarskaprzysięgaAsklepiadówizbiórhipokratesowskichpism(Corpus
Hippocraticum)rozprawiająwciążosztucemedycynyjakonajznakomitszejzewszystkich
sztuk.
OkreślenieUsztuka”wywiedzionezgreckiegotechneiłacińskiegoars,wmyślistaro-
żytnej,średniowiecznejipoczątkówczasównowożytnychzachowywałopodobnysens.
Oznaczałoumiejętnośćzrobieniajakiejśrzeczylubdokonaniajakiejśczynnościwedług
określonychregułwsensiewiedzyfachowej.Umiejętność,jakoistotnyelementpojęcia
sztuki,nadługopowiązałajązrzemiosłami,zaśregułyznaukami.Rzemieślniczaumie-
jętnośćleczeniachoróbzyskałaprzetomianosztukileczenia,zaśteoretycznawiedzana
tentemat–medycyny.
Niebrakowałowszakżewahańcodozakresupojęciasztukiiprzynależnościdoń
sztukileczenia.Jakwspomnieliśmy,najpierwdosztukzaliczanorzemiosłałącznieze
sztukąleczenia,apotem,wczasachnowożytnych,jewyeliminowano.Podobnebyłylosy
przynależnościnaukidosztuk.Powyeliminowaniurzemiosłinaukizesztuk,aprzyłą-
czeniudońpoezji,wczasachnowożytnychukształtowałosiępojęciesztukobejmujących
wyłącznietzw.sztukipiękne,niekiedyłączonezliteraturą
4
.
Mimotychpojęciowychzabiegów,sztukaleczeniazachowałazwiązkizewszystkimi
sztukamizaliczanymiwdziejachdowspólnotysztuk.Związkitepolegająnawspólnocie
2
W.Tatarkiewicz,Parega,Warszawa1978,s.39in.
3
Księgaprzysłów,sentencjiiwyrazówłacińskich,używanychprzezpisarzówpolskich,zebrałLeopoldCzapiński,
Warszawa1892,s.44.
4
Por.zwłaszczaW.Tatarkiewicz,Dziejesześciupojęć,Warszawa1976,s.21in.
10
