Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
XXXVI
Przedmowaodtłumacza
–moralnej(jakoobowiązekstricteetyczny);„niezupełny”
charaktertychobowiązkówpozostawiaotwartymsposób,
wjakiczłowiekbędziestarałsięjewypełniać,urzeczywist-
niająccele,któreodpowiadająjegokondycji,potrzebom
iwyboromżyciowym(zawszejednakzgodnez„ostatecznym”
celemludzkiejegzystencji,októrympowiedzieliśmywyżej).
Osobnowymienionyzostałobowiązekwobec„istotymoralnej”
wczłowieku,którynakazujesłuchaćwłasnegosumienia,
albowiemjestonogłosem„rozumupraktycznego”,wydającym
nieomylnywerdyktpodadresemnaszychczynówizaniechań.
Charakterystycznajestprzytymprawniczamanierajęzykowa,
wktórejtoopisałKant„proces”toczącysięprzedtrybu-
nałemsumienia,gdziesędziaipodsądnyto„jednaita
samaosoba”(niewykluczającprzytymreligijnychźródeł
powstaniatejinstancji).Niezwykleistotnewydajesięprzy
tymzagadnienieuczuciaszacunkudlaprawamoralnego
(tudzieżkażdegoinnego,oilejestonosłuszne),dobitnie
świadczącyotym,żeetykaKantowskaniejestetykąsu-
chegoobowiązku,kolejnymtegodowodembędzie
włączeniewspółczuciawpoczetobowiązkówwobecinnych
ludzi.Uczuciemoralne,któregopojęciezaczerpnął
KantnajpewniejodShaftesbury,egoiButlera,posiadadla
Kantawprawdziepodstawyrozumowe,ale–jakouczucie
właśnie–stanowiniejakozmysłowywarunekmożliwości
oddziaływaniananas„czysto”intelligibilnegopojęciaobo-
wiązku,któregotodoznajemynieomalcieleśnie.Wielu
współczesnychkantystówuważatęmyślzawielceodkrywczą,
albowiemłagodzionawydatnieodwiecznydualizm„ciała
iduszy”.Mimożeuczućniedasiężadnąmiarąnakazaćmocą
obowiązku(cowykazujeteżKantnaprzykładziemiłości
bliźniego),człowiekpowinienstaraćsięjewsobierozwijać,
gdyż„uczulenie”takiejestwogólewarunkiempodatności
nazobowiązanie,czyliwarunkiemumożliwiającympodej-
mowaniewszelkichzobowiązań,ergo:byciaodpowiedzialną
osobąmoralną.Obecnośćtegouczucia–choćniewymagana
