Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
SławomirWacewicz
leczmusiałbyćpoprzedzonyprzynajmniejjednymstadiumkomunikacjijakościo-
woróżnymodkomunikacjiinnychnaczelnych.Założenietakiewymuszaogólna
teoriaewolucji,wświetlektórejkoncepcjesaltacjonistyczne,czylipostulujące
gwałtowne,‘skokowe’zmianyjakościowe,choćmożliwe,sąprimafaciemniej
wiarygodneodkoncepcjistopniowegodokonywaniasięprzekształceń,czyto
wcechachmorfologicznychorganizmów,czyteżichzdolnościachpoznawczych.
Wspomnianywcześniejsystemkomunikacji,zjednejstronyprostszyodjęzyka,
leczzdrugiejposiadającyniektórejegocechynieobecnewkomunikacjizwie-
rzęcej,określasięmianemprotojęzyka.Terminprotojęzyk(protolanguage)7za-
proponowanyzostałprzezDerekaBickertona(1990:122-125),którywymienia
cechycharakterystyczneprotojęzyka:
•brakregułdotyczącychszykuwyrazów,
•brakpustychelementówskładniowych,
•brakkoniecznościwyrażaniaargumentówczasownika,
•brakmechanizmówrekursywnegowyprowadzaniastrukturfrazowych.
Bickerton(1990:109-122)zauważatakże,iżpodanyprzezniegozestaw
właściwościcharakteryzujenastępującesystemy:
•komunikacjępoddanychnaucejęzykamałpczłekokształtnych,
•komunikacjędzieciwwiekuokołodwóchlat,
•komunikację‘wilczychdzieci’(osób,którewychowywałysiępozaspołecz-
nościąludzką,niemająctymsamymstycznościjakodziecizjęzykiemnaturalnym),
•pidżyny(językipidżynowe).
Wuproszczeniu,zaproponowanaprzezBickertonawizjaprotojęzykato
symbolicznyleksykonpozbawionyregułmorfologicznychbądźskładniowych.
Elementyleksykonumajązatempostaćarbitralnychikonwencjonalnychznaków
(symboli)izestawianesąwyłącznieszeregowowsposóbniepodlegającyregułom
formalnym,ajedynieinterpretacjifunkcjonalnej.
Obecniebadaczeewolucjijęzyka,nawetjeślinieprzyjmująpodanejwyżejde-
finicjiBickertona,sązgodnicodoużytecznościpojęciaprotojęzyka(zob.Botha
[wdruku])-czytojakofaktycznegosystemukomunikacjiczłowiekowatych,czy
minimalniejakoczystoanalityczniewyróżnionegostadiumprzejściowegomię-
dzysystemamikomunikacjizwierzątajęzykiemludzkim.Natomiastkonkretny
charakterprotojęzykastanowicentralnepoledebatwewnątrzewolucjijęzyka.
Wswejkompleksowejdyskusjitegozagadnienia,TecumsehFitch(2010:399-
507)proponujenastępującąklasyfikację:
•koncepcjeleksykalne(np.Bickerton1990;Jackendoff1999),
•koncepcjegesturalne(np.Corballis2002;Arbib2005),
•koncepcjemuzyczne(np.Mithen2005;Fitch2010).
7Protojęzyk(protolanguage)wznaczeniufilogenetycznymnależyodróżnićodpodobnegoterminu
zjęzykoznawstwahistorycznego:prajęzyklubproto-język(proto-language)oznaczahipotetycz-
ny,zrekonstruowanyprzodekdanejrodzinyjęzykowej,np.językpraindoeuropejski.
18
