Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wiedzy,takżepublicznej,którejnauczycielniepowiniennarzucać.Czerpiejąuczeńzrozmów,nabywająckluczowychkompetencji,umiejętnościbyciaasertywnym,
krytycznym,zbuntowanymwobec„złych”zachowańinnych,aletolerancyjnymwobecInności.
Nauczycielpedagogikiemancypacyjnejpowinienbyćzaangażowanywsprawyucznia,dbaćojegoprawa,uczyćgożyciawspołeczeństwiedemokratycznym.
Wmetaforzeemancypacyjnejkryjesięrozumienienauczycielajakorewolucjonisty,moderatora;uczniajakobojownika,aklasyjakoforumdyskusyjnego,centrum
inicjatyw.Wedukacjiwczesnoszkolnejnauczycielpowinienjednakbyćbardziejmoderatoremzmianniżrewolucjonistą,auczeń–niebojownikiem,leczaktywnym
uczestnikiemnaukiprzezzabawęidziałanie,wklasiepodejmującejrównież–opróczćwiczeń–kreatywnezadania,stanowiąceniekiedywyzwanieidlanauczyciela,
iucznia.
Nauczycielniemusi–moimzdaniem–realizowaćzałożeńtylkojednegodyskursu,jegomyśleniepowinnosięzmieniać.Nauczycielmaobowiązekśledzić
społeczneipedagogicznedyskusjenatematedukacji,podążaćzazmianamiiunowocześniaćswójwarsztatpracy.
Wnauczaniupoczątkowymznajdzietowyrazwposzanowaniuzasadypodmiotowości,stosowaniumetodaktywizującychimądrym,kompetentnymkształceniu
literackimikulturalnym.JakpiszeEwaZalewska:
Zadaniemszkoły(funkcjonującejnabaziekonstruktywizmu)jestzatemtworzenieinterakcjimiędzywiedząosobistąipubliczną(reprezentowanąm.in.wprogramachszkolnychzawierającychtreściistotnedla
sprawnegofunkcjonowaniapodmiotuispołeczeństwa)wsposóbułatwiającyaktywnąrecepcjętejostatniej(stądnacisknametodyproblemowe,eksplorację,eksperymentowanie)27.
Dorozważańtychwartododaćuwaginatematwspółczesnychbadańmózgu,którestawiająszkolnąnaukęnazakręcie.Okazujesię–chociażwskazywałajuż
natointuicja–żetylkoto,cozaciekawi,przyniesieradość,satysfakcjęemocjonalnąlubintelektualną,dajesięzapamiętać.Wszystko,czegosięuczymybezemocji,
czegonieprzeżywamy,boniemazwiązkuznaszymidoświadczeniamiiprzeżyciami,ulatujezpamięciszybko28.Wartoprzytoczyćciekawyfragmentwywiadu
opublikowanegow„Polityce”.NeurobiologGeraldHüther–zapytanyoto,„Dlaczegouczniowiepowinniwidziećsenstego,czegosięuczą”–odpowiedział:
Żebymózgdzieckamógłprzetworzyćinformacje,musząonepojawićsięwkontekściemającymdlaniegoznaczenieimiećzabarwienieemocjonalne.Gdynowawiedzaniewywołujeżadnychemocji,
toinformacjejednymuchemwchodzą,adrugimwychodząiwpamięcinicniezostaje.Najnowszeodkrycianeurobiologówpokazujązwiązekmiędzypobudzeniememocjonalnymauwalnianiemwmózgu
neuroprzekaźników,substancjichemicznych,bezktórychniemożezachodzićprocesuczeniasię.Gdynascośporusza,wmózguuwalnianesąneuroprzekaźniki,aneuronymogąprodukowaćbiałkaniezbędne
dotworzenianowychwypustekisynaps,atakżestabilizowaćjużistniejącepołączenia.Aleuwalnianesąjedyniewtedy,gdynoweinformacjemajądlanasznaczenie,tzn.gdywidzimyichsens.Beztegonie
możnatrwalezapisaćichwpamięci29.
Dlategowklasachmłodszychnaukaprzezzabawę,któraniebanalizujewiedzy,alewzmacniajejprzyswojenie,powinnabyćobligatoryjna.
Wobecnowychkierunkówmyślenia,wnowejrzeczywistościustrojowejszkołamusiałazmienićnietylkofilozofię,dydaktykę,aletakże–cozatymidzie
–metodykękształcenia.Niemożnajużkontynuowaćsposobuzdobywaniaprzezuczniówokreślonejporcjiwiedzy,którejzakreswyznaczałyprogramynauczania,
ujmującetreścinauczaniawposzczególneprzedmioty,treścizesobąnajczęściejnieskorelowaneaniwczasie,aniproblemowo.Odrzuconozatemmodel
funkcjonalistyczno-behawiorystyczny(„Edukowaćtokierować”).
Konsekwencjąnowegopodejściadokształceniajestprzeniesienienaciskuznauczaniawiedzyprzedmiotowejnanauczanieprocesównabywaniawiedzy–jak
formułowanotowprogramie„Kreator”30.Przyjmującantropocentrycznypunktwidzenia,uznano,żezadaniaedukacyjneszkołyokreślająpotrzebyiperspektywy
życioweucznia,aniezasóbwiedzyczerpanejzposzczególnychdyscyplinnaukowych31.Ważnestałosięodejścieodtradycjiautorytarnegonauczaniaitraktowania
uczniówexcathedra.Częstoprzyswajaniewiadomościmiałocharakterpamięciowyiwiedzaowaoderwanabyłaodrzeczywistegożycia.Oczywiściewiedzynienależy
lekceważyć.Istotniejszejednakjestpoznawanieźródełjejzdobywania,aniewysiłekpamięciowegoopanowywania.Holizmbowiemzakłada–przypominaM.Grondas
–że
[…]niecałaencyklopedycznawiedzajestnampotrzebna,leczrozumieniesiebiewświecie,któryniepoddajesiędokońcapoznawczymtechnologiomanizabiegomracjonalnegoumysłu,awktórymmusimy
sięnauczyćfunkcjonować32.
Wszystko,cozostałotunapisane,wynikawłaśnieznowegomyśleniaopedagogice(uogólniając:skumulowanegowdyskursachhumanistyczno-adaptacyjnych
–„Edukowaćtoakceptować”–idyskursachkonstruktywistycznych),zprzeniesieniateoriipoznanianazasadyidziałaniapedagogiczneorazmetodykęnauczania
–uczeniasię.Zmyśleniakonstruktywistycznegowyprowadzonorównieżkompetencjekluczowe.
