Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Normyiichznaczeniedlametrologii
29
techniczne—wnumeracjiwyróżnianeodpowiedniosymbolami/TRi/TS,
awpolskiejwersjijęzykowejzamiastPNjestPKN.
Normymająogromneznaczenietechniczneiekonomiczne.Normydotyczące
zagadnieńmetrologicznychstanowiązwyklepewienpodzbiórnormtechnicznych.
Zostanietowyjaśnionenaprzykładzieobszernejgrupynormzzakresuspecyfikacji
geometriiwyrobów,wskrócieGPS(GeometricalProductSpecifications),doktórej
należąwszystkienormydotyczącemetrologiiwielkościgeometrycznych.Normy
ztegozakresupodzielononaczterygrupy:
1)
podstawowe(ustalającefundamentalnereguływymiarowaniaitolerowania),
2)
globalne(np.normadotyczącatemperaturyodniesieniainormyterminolo-
3)
4)
giczne),
ogólne,
kowych).
uzupełniające(np.określająceregułytechnicznedotycząceoznaczeńrysun-
Normyogólneuporządkowanowpostacimasterplanu—macierzy,której
wierszetworząłańcuchynorm,akolumnydotycząróżnychcharakterystykgeomet-
rycznych,takichjakwymiarwewnętrznylubzewnętrzny,odległość,promień,kąt,
kształtlinii,kształtpowierzchni,kierunek,położenie,bicie,profilchropowatości
ifalistości,skazypowierzchniorazkrawędzie.Każdyłańcuchnormdotyczypełnego
procesu:konstruowania,produkcjiiweryfikacji(pomiarów).
Włańcuchunormjestsześćogniwzawierającychnormyoróżnymprze-
znaczeniu:
1)
2)
3)
4)
5)
6)
określeniatolerancji,
identyfikacjawyrobu—kodowanie,
określeniacharakterystykelementówrzeczywistych,
oszacowanieodchyłekwyrobu—porównaniezwartościamigranicznymi,
wymaganiadotyczącesprzętupomiarowego,
wymaganiaodnośniedowzorcowania—wzorcemiar.
Przyjętasystematykamiałanaceluuporządkowanieistniejącychnormiułat-
wienieplanowanianowychopracowań.Procesporządkowanianiezostałjeszcze
zakończonyiniektórenormy(np.zzakresurysunkutechnicznego)niemająjeszcze
odpowiedniegonadtytułu.
Norma[PN-ENISO1:2004]ustala,żetemperaturaodniesieniawynosi20OC.
Wobecistnieniazjawiskarozszerzalnościcieplnejoznaczato,żepomiarypowinny
byćwykonywanewtejwłaśnietemperaturze;ściślej:zarównoprzyrządpomiarowy,
jakiprzedmiotpowinnymiećwczasiepomiarutemperaturę20OC.Dosłownespeł-
nienietakrozumianegowymaganianiejestmożliwe.Powstałebłędy,któretylko
częściowomożnakorygowaćmatematycznie,musząbyćuwzględnioneprzyszaco-
waniuniepewnościpomiaru.
Normy[ISO286-1:2011i-2:2010]systematyzująproblematykętolerowania
wymiarów.Wprowadzająpojęcieklasydokładności,ułatwiająceustalaniewyma-
