Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ElżbietaSkorupska-Raczyńska
zdobramikulturowymi,jaknp.stolica4tron,krzesłokrólewskie’
2
,awwyniku
generalizacji4miastobędącesiedzibąwładzy’;przyporządkowanychosobom
iichfunkcjomwodniesieniuzjednejstronydorzemiosła(stądnp.stolarz,
stolarkaczystolarstwo),zdrugiej-dourzęduiadministracji(tudlaprzy-
kładustolnik,podstoli,podstolstwo);będącychidentyfikatoramimiejsc(sto-
łówka4jadłodajnia’,stołownia4jadalnia’czyzastole4miejscezastołem’),
osóbkorzystającychzestołu(stołownik,zastolny4biesiadujący’)iichczyn-
ności(stołowaćsię)
3
.Potwierdzająrównieżbogatafrazeologia,oróżnym
stopniułączliwości
4
,wpierwszejkolejnościfrazemywskazującenacechystołu
jakomeblazkonkretnegomateriału(stółdrewniany,dębowy,mahoniowy,
sosnowy;stółplastikowy,metalowy,kamienny,marmurowyitd.);najego
kształt(stółkwadratowy,okrągły,owalny,rozsuwanyitd.);przeznaczenie
(jadalny,kancelaryjny,kuchenny,loftowy,ogrodowy,podręcznyitd.);
dalejzwroty,jaknp.:ustawićstoływpodkowę;zasiąśćdostołu,ustołu,za
stołem;prosićdostołu,usługiwaćdostołu;nakryćdostołu,zastawićstół,
sprzątnąćzestołuitd.Uzupełniająjewyrażeniaoróżnymnacechowaniusty-
listycznym,związanezdziałalnościąpublicznączłowieka,wtymzawodową
(dlaprzykładustółmonterski,stółobrad,stółnegocjacyjny),sportową(stół
bilardowy,stółdotenisastołowego,stółdobrydża,zielonystół)bądźpoli-
tyczną(okrągłystół),orazsferąprywatną,związanązszerokopojętąkon-
sumpcjądóbrspożywczych,byprzywołaćdlaprzykładunazwy:stółbiesiadny,
stółweselny,stółwigilijny,stółwielkanocny,stółświąteczny,stółszwedzki
bądźstółchłopski4zeswojskimjadłem’czystółbernardyński4sutozasta-
wiony’-konceptualizującekonkretnedoznaniazmysłoweikulturowe,przy-
wołująceróżnorakieobrazy,równieżzindywidualizowanewpamięciodbiorcy
komunikatu.JużprzeglądzasobówSłownikafrazeologicznegojęzykapolskiego
(Skorupka1974)pozwalanawskazanieponad200wyrażeńizwrotówokre-
ślającychstół,związanychsemantyczniezróżnymiprzyporządkowanymimu
funkcjami(Skorupka1974,II,221-222).
Stółprzyporządkowanykulinariom,centralizującyzabawę,relacjespo-
łeczneiprywatne,życietowarzyskieidomowe,byłprzedmiotemlicznychopra-
2
DodziśdochowałsiępodniosłyfrazeologizmZasiąśćnastolicyPiotrowej4objąćurządpa-
3
pieża’.
Szerzejpatrz,np.NSEJP,s.472-473.
4
Doomawianychtuzwiązkówzaliczyćmożemyrównież(zaA.M.LewickimiA.Pajdzińską)
zestawieniasytuującesięnapograniczufrazeologiijakokomunikacyjnieuwarunkowane
nutrwalonepołączeniawyrazów,którezachowująswojeznaczeniadosłowne,aleznaczenie
całegopołączeniaobejmujerównieżtakiekomponenty,którychpołączenienabyłowprocesie
używania”(Lewicki,Pajdzińska1993,313).
20
