Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
Wprowadzenie
Jednazbardziejpopularnychwersjiintelektualnejdrogiprzebytejprzez
autoraSłówirzeczyprzedstawiagojakostrukturalistycznegomyśliciela,
któryprzeżyłswoistąkonwersjęipodkoniecżyciazdawniejszegorewo-
lucjonistygłoszącego„śmierćczłowieka”stałsięklasycznymfilozofem
badającymuświęconyprzeztradycjęproblempodmiotu,awdodatku
czyniłto,odwołującsiędoklasycznychtekstów.Enfantterriblezmienił
sięotownobliwegoprzedstawicielafilozofiiakademickiej.
WbrewobiegowymopiniommyślpóźnegoFoucaultaaniniestraciła
niczeswojegowcześniejszegoimpetu,anizwywrotowegopotencjału.
Toprawda,żezajmowałsięproblemempodmiotu.Prawdąjestrównież,
żebadająctękwestię,odwoływałsiędotekstówfilozofiiantycznej.Lecz
wnioski,doktórychdochodziFoucaultwtrakcietychbadań,pozostają
dokładnietaksamo„nieklasyczne”jakjegopoprzedniedokonania.
Pozostajeodpowiedziećnapytanie,jakrozumiećprzytoczonedekla-
racjeFoucaulta–wydawałobysię,rozbieżne.Zpewnościąniesąonewy-
razemsprzecznościanigestemzerwania.Należyinterpretowaćjejako
wyrazzmianyobszaruteoretycznego,pojawieniasięwcentrumrefleksji
zagadnień,któredotejporybyłytraktowanejakodrugoplanowe.Jakjuż
wspomniałam,Foucaultzawszetraktowałprowadzoneprzezsiebiebada-
nianiejakoostateczneustalenia,aletymczasowewyniki,któremożna
przekroczyć,zmodyfikować.Wykazującsiętakwielkimkrytycyzmem
wstosunkudotradycjifilozofiizachodniej,potrafiłrówniebezlitośnie
odnosićsiędowłasnychdokonań.Nigdyniestarałsięmaskowaćbraków
swoichwcześniejszychprojektów,bronićpopełnionychbłędów.Wydaje
się,żeskłonnośćdoprzepracowywaniawłasnychbadań,dopuszczenie
możliwościzmianyczytosposobubadań,czytoproblematykibyłaobec-
nauniegoodzawsze.WystarczyprzytoczyćkońcowyfragmentArche-
ologiiwiedzy,książki,któramiałabyćzarazempodsumowaniemjego
poprzednichdokonań,odpowiedziąnakrytyki,atakżezarysemmetody.
Foucaultpiszeoarcheologiiwnastępującysposób:
„Jesttodziedzina,któraniebyłajeszczeprzedmiotemżadnejanalizy
[…];alejesttorównieżdziedzina,wktórejnicniegwarantujezgóry–na
poziomieelementarnychjeszczeustaleń,naktórymsięobecnieznajduję
–żepozostanieonatrwałaisamodzielna.Ostatecznie,możesięokazać,że
jedynąrolą,jakąodgrywaarcheologia,jestrolainstrumentu,copozwala
artykułować–mniejdokładnieniżdotychczas–analizęformacjispołecz-
nychiopisyepistemologiczne;lubinstrumentu,copozwalapowiązaćana-
lizępozycjipodmiotuzteoriąhistoriinauk;lubteżinstrumentu,copozwa-
