Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ROZDZIAŁ
I
MAŁGORZATA
OMILANOWSKA
Budowleprojektowaneprzezrosyjskicharchitektów,rozpoznawalne
wmiejskimpejzażu,pojawiłysięnawiększąskalędopieropo1867roku,ale
iwtedyPolacyzajmowaliwiększośćposadurzędniczychwzakresiebudow-
nictwaiarchitektury,projektującnazleceniawładz
9
.Naprzykładprzezwiele
laturzędnikiempaństwowym–budowniczymcyrkułowymibudowniczym
uniwersytetuwarszawskiego–projektującymnazleceniewładzrosyjskich
byłAntoniJabłoński,autor(zeStefanemSzyllerem)BibliotekiUniwersytetu
WarszawskiegoczygmachuuniwersyteckiegoAnatomopatologiiuzbiegu
TeodoryiWspólnej(ob.ChałubińskiegoiOczki),atakżegigantycznegogma-
chusiedzibyPocztyGłównejprzypl.Wareckim.SzylleriBronisławRogóyski
zaprojektowalizespółgmachówdlarosyjskiegoInstytutuPolitechnicznego
(obecnaPolitechnikaWarszawska).Żadenztychgmachówniemiałjednak
anijednejcechystylistycznej,pozwalającejkojarzyćgozarchitekturąrosyj-
ską.PonoćwlatachdziewięćdziesiątychXIXwiekuwkręgachrosyjskich
powstałpomysł,abyprojektowanemuwówczasnowemudworcowikoleiwar-
szawsko-wiedeńskinadaćformyw„stylubizantyńskim”,takabycudzoziemcy
rozumieli,żeznajdująsięwRosji,aleJózefhuss,którypracowałnadprojektem
realizacyjnymodmówiłdokonaniazmianwswoimprojekcie10.
PiotrPaszkiewiczwykazał,żerosyjscyarchitekciczynniwWarszawie,
pozawspomnianąarchitekturąfortyfikacyjnąikoszarową,byliwykonawcami
zleceńprzedewszystkimnapomnikiicerkwie,asiedzibyinstytucjiświec-
kichiduchownychprojektowalisporadycznie.Rzadkoteżzdarzałosię,aby
wWarszawierealizowanoprojektyrosyjskicharchitektówstołecznych,przy-
kłademtakich„importów”mogąbyćnp.trzyprojektyLeontijaBenoisa:Banku
Państwaprzyul.Bielańskiej,SoboruAleksandraNewskiegoicerkwipułkowej
św.MartynianawŁazienkach
11
.Takimgotowym,przysłanymzPetersburga,
zministerstwasprawiedliwościprojektembyłteżplangmachusąduhipo-
tecznegozbudowanegowlatach1910-1912,zówczesnymadresemprzy
Miodowej(ob.Al.Solidarności58)12.Fasadasądujesttakbliskakompozycji
fasadygmachubankuhandlowegoAzowsko-DońskiegowPetersburguautor-
stwaszwedzko-rosyjskiegoarchitektaFiodoraLidwala(FredrikaLidvalla),
żenajprawdopodobniejtoonwłaśniebyłautoremprojektuwarszawskiej
9
ROGUSKA1974.
10OLSZEWSKI1971,s.142.
11PASZKIEWICZ1991,s.112,120-130,138.
12GazetaSądowaWarszawska1910,s.254.WWarszawiebudowąkierowałbudowniczysądówwarszawskichMikołaj
Możdżeński,aadaptacjiprojektudopotrzebdziałkidokonałnajprawdopodobniejHenrykJulianGay,choćtainformacja
niemapotwierdzeniaźródłowegoipojawiasiędopierowpublikacjachwydawanychpoIwojnieświatowej.Wkomitecie
budowlanymreprezentantemśrodowiskaarchitektówbyłStefanSzyller,więcniemożnawykluczyćjegoudziałunaetapie
adaptacjiprojektudopolskichwarunków.
19
