Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ROZDZIAŁ
I
BOGUSŁAW
KRASNOWOLSKI
(il.5).Wiążeonestetykępóźnegoneoklasycyzmuzelementamineorenesansu
iromantyzmu,wyrażającegosięwasymetrycznejkompozycji.Istotnymele-
mentemzałożeniabyłromantyczny,krajobrazowyparkzestawemiwodo-
tryskiem.Ówczesnywygląddokumentująlicznerelacje41,wśródnichwiersz
BoguszaZygmuntaStęczyńskiego
42
.Altany(dziśniezachowane),możeotrzy-
małyformywzorowanenaromantycznym,angielskimneogotyku43.
Wlatach1839-1840powstałonowenakrycieczylikiosknadźródłem
JózefinyiSzczepana
44
,zastępującaltanęzczasówKutschery.Zburzonyw1863
rokudlazrobieniamiejscadzisiejszemubudynkowi(zob.niżej),znanyzwido-
ków(il.6),będączapewnekolejnąrealizacjąsamegowłaściciela,prezentował
sięjakoneoklasycystycznaaltana.
W1839roku,dziękiprof.Brodowiczowi,odkrytozdrójMagdaleny.
Pierwotnaformaarchitektonicznaznanajestm.in.zwidokuwAlbum
szczawnickimiopisuautorstwaDietlaźródłoMagdaleny[…]oprawne[…]tylko
wdrzewo,leczozdobnieiwsmakugotyckim
45
przypominałaaltanyprzydworze
właściciela,wktórymchybaitutajnależyupatrywaćprojektanta.
NaprzełomielattrzydziestychiczterdziestychXIXwiekuobokform
neoklasycystycznychwarchitekturzeuzdrowiskapojawiłsięromantyczny,
„angielski”neogotyk.Formytakieotrzymałateżkaplicazdrojowaplanowana
odok.1842roku
46
,wzniesionawlatach1844-1845,doktórejsamwłaściciel
JózefSzalaysporządziłplanwguściegotyckiminamalowałołtarzowyobraz
MatkiBoskiej47.Formęromantycznej,sztucznejgrotyzyskałapierwotna
obudowaźródła„Walerii”,odkrytegowroku1853przezlekarzazdrojowego
OnufregoTrembeckiego48.DowczesnychinwestycjiSzalayanależałoposze-
rzenieparku
49
iwzniesieniewnimbudynku(określanegomianemCursalonu
lubdomugościnnego)
50
pomyślanegojakocentrumżyciatowarzyskiego(zanie-
dbany,zachowałsiędodziś).
41TygodnikIlustrowany1864;Czas1852;Czas1858s.211;LUTOSTAŃSKI1874,s.96;KOŁĄCZKOWSKI1883,s.75;ŚCIBOROWSKI
1877,s.19-20;DWORSKI1881,s.24;SGKP1890,s.822-823.
42STĘCZYŃSKI1860,s.31.
43STĘCZYŃSKI1860,medalionugórypolewej.
44Kronika,s.50.
45
DIETL1858a,s.13.Podobnącharakterystykęźródła„Magdaleny”daliORKISZ1862,s.133oraz,namarginesiebadańskładu
chemicznego,STOPCZAŃSKI1865a,s.5.Zob.teżBIELAWSKA1996,s.13-14.
46TOROSIEWICZ1842,s.28,wspominaozamiarze,byzbudowaćkaplicętużkołozakładu,wceluodprawianiawniejnabożeństwa
dlagościwnimmieszkających,którzy[ł]doodległegokościołaparafialnegoudaćsięniemogą.
47Kronika,s.83-84,86,96.Zob.również:TygodnikIlustrowany1864,s.244;JAROCKA-BIENIEK1996,s.12,przypis33;
BIELAWSKA1996,s.19.
48Kronika,s.189;DIETL1858a,s.13:Źródłotoznajdujesięwpieczarzegustowniezwszelkichwokolicyznajdującychsiękamieniułożonej;
identycznąinformacjęzamieściłTygodnikIlustrowany1864,s.243.
49TOROSIEWICZ1842,s.28:rozszerzonoznacznieprzestrzeń[ł]przeznaczonąoddawnanazałożenieparkuizasadzonądrzewami
ikrzaki[ł],opatrzonotomiejsceprzechadzkamiigrzędamikwiatów[ł],tak,żegościeidącydostudzien[ł]jaknajprzyjemniejprze-
chadzaćsięmogą.
50Opisy:LUTOSTAŃSKI1874,s.92-93;ZIELENIEWSKI1852,s.38;ORKISZ1862,s.107.
50
