Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ROZDZIAŁ
I
BOGUSŁAW
KRASNOWOLSKI
Mimotychinwestycjistandarduzdrowiskanadalniebyłwysoki.
ZentuzjastycznymirelacjamiTorosiewicza,Zieleniewskiego,Stęczyńskiego
51
(komentującegowierszemswerysunki)i„GazetyLwowskiej”
52
,kontrastują
relacjezamieszczanewprasiewarszawskiejz1858roku,rozwijaneprzez
lekarza,draJózefaOrkisza53.
Odkońcalatczterdziestych,azwłaszczaodlatpięćdziesiątychXIX
wieku,przewagęnadformamihistoryzującymi–neoklasycystycznymiineo-
gotyckimi–zyskiwałaarchitekturatypowadlaeuropejskichuzdrowiskXIX
stulecia,odwołującasiędowzorów„tyrolskich”i„szwajcarskich”(wówcze-
snychpublikacjachczęstojestmowao„styluszwajcarskim”),operująca
niekiedytechnikąszachulcową,elewacjamiożywionymiprzezdrewniane
galeryjkizbogatym,snycerskoopracowanymdetalem.Wpływnatomiały
podróżeSzalaya,którym.in.w1857rokuodwiedziłwSudetachSalzbrunn
(Szczawno-Zdrój),chwalączaletytamtejszejarchitekturyzdrojowej
54
iBad
Reinerz(DusznikiZdrój).Zwiedzałrenomowaneuzdrowiskaczeskie–
Karlsbad,Marienbad,Franzensbad,Billin(KarlovyVary,MariánskéLazně,
FrantiškovyLázně,Bilina)55.Nowebudowlewznoszonowobrębiestaleroz-
szerzanegoparku(późniejszegoGórnego),atakżepozanim,przyzdrojach
„Józefiny”i„Szczepana”,zapoczątkowująckształtowaniecentrumuzdrowiska.
Stałosięnimplacowewnętrzewdoliniezasklepionegoprzed1853rokiem
potokuSzczawnego56:późniejszyplacDietla.W1847rokustanąłwparku
domKawalerski(uległpożarowiw1882roku),znanyzopisów,mieszczący
mieszkaniadlaKawalerów,sklepy,aptekę,azczasemteżpopularnywśród
gościzakładfotograficznyAwitaSchuberta
57
.Wczesnymirealizacjamipre-
zentującymi„stylszwajcarski”sątrzydomy,zamykająceodwschoduiodpół-
nocyzespółplacuDietla:„Szwajcarka”(odnotowanaw1852rokujakomały
domekszwajcarskidladwóchfamiliej58,wzniesionerokpóźniej„Bogarodzica”
(nazwaodumieszczonejtupierwotniefigury)59i„holenderka”60(nazwa
wskazujenanawiązaniedozabudowykąpieliskawScheveningen)orazkryty
51STĘCZYŃSKI1860,s.30-32.
52GazetaLwowska1845,nr90.
53ORKISZ1862,s.113-115.
54Kronika,s.195.
55ADAMCZYK2010,s.93;WĘGLARZ2017,s.21.
56JAROCKA-BIENIEK1996,s.10.
57Kronika,s.96;TygodnikIlustrowany1864,s.244.Zob.teżŚCIBOROWSKI1877,s.16;LUTOSTAŃSKI1874,s.94;zob.też
JAROCKA-BIENIEK1996,s.10,przypis19.WedługDWORSKI1881,s.12,DomKawalerskizbudowanow1848roku.
58Czas1852,s.147;JAROCKA-BIENIEK1996,s.10,przypis21.
59Najwcześniejszaikonografia:SZALAY1858,k.1,widokinakarcietytułowej,medalionśrodkowyudołu(domukazanywraz
zówczesnympawilonem„nadzdrojami”).
60Kronika,s.190;JAROCKA-BIENIEK1996,s.10,przypis21.
52
