Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
48
PieśniFranzaLiszta–wprowadzenie
przekaźnikamiokreślonychtreści108.WdzieleFranzaLiszta,wktórym
poezjaimuzykaoddziałująnasiebienawielupłaszczyznach,matoszcze-
gólneznaczenie109.Dlategoteżdlazrozumieniajegopieśnikoniecznejest
prześledzenieingerencjikompozytorawtkankętekstu(zmianysłów,po-
wtórkisłówzaburzającemetrykę,kompozycjadodatkowychzwrotekzza-
stanegomateriałupoetyckiegoitd.).WielezzastosowanychprzezLiszta
środkówmuzycznych(odpojedynczychmotywówioznaczeńwykonaw-
czych,pokonstrukcjęutworu)stajesięzrozumiałychdopierowtedy,kiedy
uwzględnisięoddziaływanietekstunaichdobór.Muzykanatomiastnie
wpływacoprawdanaistniejącyjużwiersz,niemniejdziękimuzycznemu
opracowaniutekstutreśćpoetyckajestczęstopercypowanawnowyspo-
sóbizyskujenoweznaczenia,którychdotądnieposiadałalubktórepozo-
stawałynieuchwytne.
WwokalnejtwórczościLiszta,nietylkonagrunciepieśni,zarówno
słowo,jakidźwięksłużączęstokompozytorowidobardzoosobistejko-
munikacji.Dlategoniektórestosowaneprzezeńkodyprzekazubywają
trudnedoodczytaniabezdogłębnejznajomościjegożyciaipoglądówwy-
rażanychwkorespondencji.WiększośćobecnychwmuzyceLisztakodów
zostałojednakprzejętychzotaczającejgokultury,coumożliwiaichodko-
dowaniewjejobrębie110.
UmiejscowienierozważańnadpieśniamiFranzaLisztamiędzysłowem
idźwiękiemoznaczazatemspojrzenienatęczęśćtwórczościwęgierskiego
kompozytorazperspektywyintermedialnej,którawodróżnieniuodroz-
ważańsemiotycznychorazintersemiotycznychprzesuwapunktciężkości
108Zpodobnychzałożeńwychodzitakżemającaznaczniedłuższąhistorięretory-
ka,którazakłada,żetekstjestelementemkomunikacjimiędzyludzkiej,ikładzieduży
nacisknajegorolęjakomediummiędzynadawcąiodbiorcą.Ajakwiemy,retorykato
bardzoważnyskładniksztukikompozytorskiej,szczególniewepocebaroku.Zaspra-
wąCarlaCzernegoretorykamuzycznabliskabyłaLisztowi.Por.M.Gamrat,Muzy-
kafortepianowaFranzaLisztazlat1835-1855wkontekścieideiDcorrespondancedes
arts”,WydawnictwaUniwersytetuWarszawskiego,Warszawa2014,s.155.
109PołączenietychdwóchsztukstanowiłojednązLisztowskichidéefixe,która
powracaławielokrotniewjegowypowiedziach.Por.np.M.d’Agoult,Mémoires,sou-
venirsetjournaux,éd.Ch.F.Dupêchez,MercuredeFrance,Paris2007,s.590.Zapi-
skiz15lub16czerwca1839roku;FranzLisztandAgnesStreet-Klindworth…,op.cit.,
s.352.Listz16listopada1860roku.
110Kategorieznaku,koduczykodowaniastosujęzgodniezichrozumieniem
wszerokopojętejsemiotycemuzyki.Natentematzob.M.Jabłoński,Muzykajako
znak.WokółsemiotykimuzykiEeroTarastiego,WydawnictwoPoznańskiegoTowa-
rzystwaPrzyjaciółNauk,Poznań1999;orazpracastanowiącafundamentstudiówse-
miotycznychwobrębiemuzykologii:E.Tarasti,ATheoryofMusicalSemiotics,India-
naUniversityPress,Bloomington/Indianapolis1994.
