Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1
DZIEŁASZTUKIJAKOPRZEDMIOTY
WYMIANY
1010Differentiaspecificaiteoriedziełasztukiwróżnych
dyscyplinachnaukowych
Filozoficznarefleksjanadpojęciamidziełasztukiisztukistanowijedno
zpodstawowychzagadnień,wokółktórychkoncentrująsiędyskusjeestetyków.
Współczesnerozumienieterminunsztuka”(łac.ars,grec.techne)diametralnie
różnisięodtegoobowiązującegowstarożytności[Tatarkiewicz1988]1.Przegląd
rodzajówsztuk,którymiopiekowałysięgreckiemuzy,prowadzidowniosku,że
niemawśródnichwiększościkategoriisztukzwanychdziśpięknymi.Niecho-
dzijednakosztuki,którepojawiłysięwpóźniejszymokresierozwojuludzkości
(np.film,fotografię,performance,readymade),leczprzedewszystkimokate-
goriestanowiącedziśpodstawowerodzajesztuki:malarstwo,rzeźbę,grafikę,
architekturę,ceramikę2.Ichbrakwwykaziestarożytnychsztukwyzwolonych
uzmysławiaprzeobrażenia,którymuległopojęciesztukiwciąguwieków.Zesta-
wienieklasycznego(starożytnego)iwspółczesnego(nowoczesnego)rozumienia
sztuki(tabela1.1),zpominięciemwielowiekowejhistoriizmianwsamejsztuce
1Wstarożytnościterminnsztuka”oznaczałumiejętność,znajomośćreguł,postępowanie
wedługściśleokreślonychzasad[Tatarkiewicz1988].Wpoczetsztukzaliczono:sztukiwyzwo-
lone,czyliinaczejwolne,wymagającepracyumysłu(artesliberales)-gramatykę,retorykę,
logikę,arytmetykę,geometrię,astronomięimuzykę,orazsztukipospolite(artesvulgares),
wymagającepracyrąk,rzemiosłowykonywanewedługobowiązującychreguł(równieżmalar-
stwo,rzeźbę).Sztukiwyzwolonebyłycenionewyżejniżpospolite.Szerokierozumieniepojęcia
dotrwałodoXVIIIw.,kiedytozostaływyodrębnionetzw.sztukipiękne.
2Muzygreckieopiekowałysięnastępującymisztukami:Kaliope-poezjąepicką,filozofią
iretoryką,Klio-historią,Erato-poezjąmiłosnąimuzyką,Euterpe-poezjąliryczną,Melpo-
mene-tragediąiśpiewem,Polihymnia-poezjąsakralną,pieśniąchóralną,Talia-komedią,
Terpsychora-tańcem,Urania-astronomiąigeometrią.
