Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
SejmowarezydencjaZygmuntaIwPiotrkowie
39
Etampes,Provins,CoucyzXIIw.):przedewszystkimgrubemuryczyurzą-
dzeniaobronnewpostacigankustrzeleckiegonanajwyższejkondygnacji
lubmachikuł.
WeFrancjiwtokudalszegorozwojuarchitekturyrezydencjonalnejwa-
runkowanegowzrostemceremonialnościżyciadworskiego,naprzełomie
XV/XVIwiekunagruncieśredniowiecznejtradycjibudowlitypudonjon
ipalais-donjon,wykształciłsięmodelrezydencjiokreślanejwliteraturze
niemieckiejmianemKompaktbau,mieszczącejwewnątrzrozbudowanyze-
spółapartamentowyicharakteryzującejsięzwartąbryłą,nawiązującądo
kształtudawnychdonżonów,którejwysokośćzredukowanazostałajednak
nakorzyśćdługościiszerokości(il.4)(m.in.Martainville,Chambord)
13
.
il.4
NatomiastwEuropieŚrodkowo-Wschodniejtradycjawznoszeniarezyden-
cjiwtypiedonżonuorazpałacuwieżowegobyłakontynuowanawXVstu-
leciu,choćobiektyocharakterzewieżowym,posiadającemniejlubbardziej
rozbudowanyukładapartamentów,wznoszonebyłygłównieprzezprzed-
stawicielielitymożnowładczej,zarównodostojnikówKościoła,jakiświec-
kichfeudałów
14
.Bazarezydencjonalnareprezentantównajwyższejwładzy
świeckiej,książątikrólów,byławXVwiekunatylerozwinięta,żerzadko
zachodziłakoniecznośćbudowynowejsiedziby,ograniczanosięjedyniedo
modernizacjistarszychrezydencji.
OsadzeniepałacuwPiotrkowiewdługimciąguwieżowychrezydencji
królewskich,wznoszonychwEuropieprzezcałeśredniowiecze,pozwala
wpewnymstopniulepiejzrozumiećideoweznaczenietejbudowli.Jednak
dopierozwrócenieuwaginaelementy,którewyróżniająpiotrkowskipałac
ZygmuntaIwśródinnychsiedzibmonarszychlubksiążęcychtegotypu,
pozwoliwpełniukazaćjegospecyfikę.Ztegowzględu,mimoiżwlitera-
turzenaukowejwielokrotniepublikowanojużopisykrólewskiejrezydencji
wPiotrkowie,wartoponowniezaprezentowaćjejstrukturęarchitektonicz-
nąiukładfunkcjonalny,tymbardziejżedotychczasoweopracowanianie
wyczerpałytejproblematyki
15
.
PałacZygmuntaIulokowanowodległościokoło200metrówodmu-
rówmiejskichPiotrkowa,naterenieWielkiejWsi,czylirozrastającegosię
13
W
.Prinz,R.G.Kecks,op.cit.,s.42–44.
14
Ch.Hermann,J.Zeune,Wohnturm(spätesMittelalter),s.260–262.Wieżowere-
zydencjecieszyłysiędośćdużąpopularnościąwśródmożnowładcówwęgierskich,por.
M.Bóna,M.Šimkovic,Opevnenésídlaneskorejgotiky,s.284–291.
15
Por.dotychczasoweopisypałacuwPiotrkowie:H.Rutkowski,ZamekwPiotrko-
wie,s.155–177;T.Jakimowicz,„TurrisPyothrkoviensis”...,s.21–40;J.Pietrzak,Zamki
idworyobronne...,s.94–99;L.Kajzer,Zamkiidworyobronne..,s.42–43,232–233.
