Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
___
___
___
___
___
_____
_____
___
____
___
_____
___
___
___
___
____
___
____
___
___
___
_____
___
Wrozpoznawaniuwzorówmitologicznychważnąrolę,wedługbadacza,odgrywają
Πzespoływyobrażenioweewokująceanalogie”.20
Barthesspecjalizowałsięwbadaniachnadmitemprzypomocymetody
strukturalnejisemiotycznej,abyΠdotrzeć–jaktoujął–doΠ(...)prawdinnegorzędu
niżte,którenasuwadosłownośćtekstuczyobrazu”.Odkodowałwzorcemyślenia
mitologicznegowdziełachliterackich,filmie,reklamieiinnychmassmediach.Mity
współczesnościuważaonzasystemszczególny,ponieważΠ(...)tworzysięodłańcucha
semiologicznego,któryistniałprzednim”.21
Jesttozatemsystemwtórny.Zatworzywowspółczesnegomituuważałsłowa,
przedmiotyobrazy,któreznacząwięcej,niżtomożnaustalićnapodstawie
powierzchownejpercepcji,wwarstwiedosłowności.ΠSensmitu–dowodzibadacz–
zaznaczasięwjakiejśanalogii,wporównywalnymporządkuzdarzeń,idei,decyzji,
lękówegzystencjalnych(...)wynikaznieustannejgrywchowanegopomiędzytreścią
aformą,międzyznaczonymaznaczącym”.22
Zpozycjipersonalizmupsychologicznegoiteoriipodświadomościwychodzi,
wswoichrozważaniachnadpolskąmitologiąnarodową,MariaJanion,któradefiniuje
mitczasówwspółczesnychnastępująco:Π(...)jesttozespółwyobrażeńsięgających
dopozaracjonalnychwarstwświadomości,układającychsięwewzór,wktórym
wyczuwasięjegoarchaiczność,aleiaktualnąsiłęoddziaływania,bardziejodwołującą
siędowyobraźniniżracjonalnegomyślenia”.23Badaczkałączymitzpojęciem
stereotypuiΠfantazmatu”,którenosząwsobieΠśladmitu”.Obateczynniki,niejako
konstruująmit.PierwszyinterpretowanyjestjakoΠwytwórświadomości,mającyślad
mitu,aleodpowiedniozracjonalizowany”,bowiempodlegacelompragmatycznym:
Πusprawiedliwiaokreślonepostępowaniespołeczne,posługującesięschematycznymi
uzasadnieniami(czarno-białymi),zaczerpniętymizarsenałuwartościipseudo-
wartości,októrychsądzisię,żesądostateczniezrozumiałe,powszechniedostępne
ijednoznaczniezdefiniowane”,awięc–jedyniesłuszne.Fantazmat,zkolei,zalicza
dokategoriiΠfantazji,urojeń,mistyfikacji,marzeń”,odznaczającychsię,wjej
przekonaniu,Π(...)wyraźnąstrukturąliteracką(...)isłużącychprzeważnieteatralizacji
życia”.JesttorodzajΠteatruduszy”,Πinscenizacjipragnień”.24Autorkaspoglądanamit
okiemliteraturoznawcy,filozofa,ajednocześnieuważnegoobserwatorapolskiego
życia
narodowego
we
współczesnej
rzeczywistości.
Materiału
do
takiego
zdefiniowaniamitudostarczyłajejhistoriailiteraturapolska;pojawiającesięwniej
postacieΠszaleńców”romantycznych,aleisennemary,duchy,wampiryiupiory,
onirycznepostacienarodowejscenyzdramatówStanisławaWyspiańskiego,
wykonująceswójchocholitaniec;gniewniPrometeusze,połączeniwcierpieniu
zpogrążonąwżałobieojczyzną,zutworówMickiewicza;przerażająceΠPałuby”
20R.Barthes,MitiznakiEseje,Warszawa1970,s.25.
21Ibid.,s.31.
22Ibid.,s.36.
23MariaJanion,Polskikorowód[wi]MityistereotypywdziejachPolski,red.J.Tazbir,Warszawa1991,s.188.
24Ibid.
