Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
bywawopozycjidoprawdy)28.AndrzejSzpocińskitłumaczy,żeprzekonanie
otakiejopozycjiwynikazdwóch,bynajmniejnieoczywistych,przesłanek–
przekonania,żewizjaprzeszłościprzedstawianaprzezhistoryków,poddawana
prymatowiprawdyhistorycznej,niemożepełnićpraktycznychfunkcjiprzy-
pisywanychpamięcizbiorowejorazzałożenia,żepamięćzbiorowa,opierając
sięnauproszczeniach,możetakąfunkcjępełnić.Szpocińskitwierdzi,żeoba
przekonanianiewytrzymująkrytyki,gdyż–zjednejstrony–historianiejest
całkiemodpornanaspołecznezapotrzebowania(coniekonieczniemusibyć
zjawiskiemnegatywnym,gdypolitykaczaseminspirujedobardziejodważ-
nychposzukiwańprawdyhistorycznej).Zdrugiejstrony–pamięćzbiorowa
niemusibyćsiedliskiemprzekłamańiuproszczeń,gdyżwwarunkachnowo-
czesnościpoddawanajestpermanentnejkonfrontacjizodkryciamihistorycz-
nymi29.
KajaKaźmierskaproponujerozróżnieniepamięcizbiorowejipamięcispo-
łecznej,pierwsząodnoszącdopamięcioficjalnej,kreowanejprzezpubliczne
instytucje,drugązaśodnoszącdopoziomuzbiorowego,kolektywnego,pod-
trzymywanegoprzezinstytucjespołeczeństwaobywatelskiego30.Wydajesię
jednak,że,mimostarańautorki,rozróżnienietonieporządkujezagadnienia,
jakożegranicemiędzyobomarodzajamipamięcisąniezwyklepłynneitrud-
nedouchwycenia.
PojęciepamięcizbiorowejugruntowałMauriceHalbwachs,którypostrze-
gałpamięćjakozjawiskospołeczne:nTowłaśniewspołeczzeństwieczłowiek
normalnienabywawspomnienia,rozpoznajejeilokalizuje”31–pisałfrancuski
socjolog.MagdalenaSaryusz-Wolskazauważajednak,żeHalbwachstrakto-
wałpamięćzbiorowąnakształtzjawiskanaturalnego,charakterystycznegodla
wszystkichspołeczności.nNiewyróżniłnarodujakooddzielnej»społecznej
28Wliteraturzeprzedmiotuspotykasiętrzyniewykluczającesiękryteriaodróżniania
pamięcispołecznejodhistorii:(1)funkcjonalne–wktórymzwracasięuwagęnamotywy
(intencje),któresprawiają,żeinteresujemysięhistorią;historiacharakteryzowaćmasię
krańcowąbezinteresownością,zkoleipamięćspołecznasłużyćmaosiąganiupraktycznych
celów,głównielegitymizacjiokreślonychporządków(kulturowych,politycznych,społecz-
nych)idostarczaniubudulcatożsamościzbiorowej;(2)strukturalne–whistoriioperuje
sięczasemlinearnym,wpamięcizbiorowejzakładasięcyklicznośći/lubmitycznośćczasu;
(3)poznawcze–relacjahistorycznanastawionajestnadostarczanieprawdziwejwiedzy
oprzeszłości,zaśpamięćspołecznajestwiedząułomną,sfałszowaną,zmistyfikowaną.Zob.
B.Korzeniewski,Pamięćzbiorowawewspółczesnymdyskursiehumanistycznym,nPrzegląd
Zachodni”2005,nr2,s.129–130.
29A.Szpociński,P
.T.Kwiatkowski,dz.cyt.,s.18–20.
30K.Kaźmierska,Biografiaipamięć.Naprzykładziepokoleniowegodoświadczeniaocalo-
nychzzagłady,ZakładWydawniczyNomos,Kraków2008,s.86.
31M.Halbwachs,Społeczneramypamięci,wstępitłum.M.Król,PaństwoweWydawni-
ctwoNaukowe,Warszawa2008,s.4.
30
