Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
SamorządterytorialnywEuropie:różnemodele-wspólnewartościfundamentalne
23
Czechach,Słowacji,Danii,Holandii,SzwecjiczywNorwegii.Dogronapaństw,
wktórychnadwóchztrzechpoziomówpodziałuterytorialnegowystępujesamo-
rząd,należą:Hiszpania,Włochy,WęgryiPortugalia.WielkaBrytaniaorazNiemcy
sąpaństwami,wktórychliczbaszczeblisamorząduróżnisięwzależnościodobsza-
ru.TrzyogniwasamorządufunkcjonująnatomiastwPolsce,weFrancji,naSłowacji
orazwGrecji35.
Elementem,któryróżnicujesposóbdziałania,formyorganizacyjneizakreskom-
petencjisamorząduwposzczególnychkrajacheuropejskich,jestliczbasamychjedno-
stek,szczególniezaśtychpodstawowych(gmin).Niektórepaństwadzieląsięnamniej
niż100gmin(Malta,LitwaczyDania),podczasgdyweFrancjidziałaichprawie
37tysięcy36.Takznacząceróżnicewynikająnietylkozwielkościpaństwaorazliczby
mieszkańców,aletakże(bądźmożegłównie)zuwarunkowańhistorycznych37.Refor-
my,którewtymzakresieobserwujesięnakontynencieeuropejskim,zmierzająraczej
dołączeniamniejszychjednostekwwiększe.Celemtakichzabiegówjest,popierwsze,
zwiększeniesamodzielnościgmin,podrugiezaśrozszerzeniezakresuzadańtychże
jednostek.Przyczynićmasiętodoobniżeniakosztówświadczeniausługpublicznych,
przyjednoczesnympodniesieniuichjakości.Zaletymałychgmin,mimożeistotne
(m.in.większaspójnośćspołeczna,integracja,identyfikacjazespołecznościąlokalną
czyłatwiejszydostępdonarzędzidemokracjibezpośredniej),sądlawładzkrajowych
mniejefektywnefinansowoiorganizacyjnie.
Tam,gdziepojawiasiępotrzebadzieleniawiększychobszarównamniejszeczę-
ściskładowe,doskonalesprawdzająsiętzw.jednostkipomocnicze.NaczelnySąd
Administracyjnywprostwyraziłwjednymzorzeczeńpogląd,iżtworzeniejedno-
stekpomocniczychmożebyćuznawanezawyrazzasadysubsydiarności38.Sylwe-
sterWróbelpisze:nJednostkipomocniczeniesąinstytucjąnowąaniwPolsce,ani
wEuropie.Ichpowstawanieiistnieniełączysięzwielkością,organizacją,strukturą
icharakteremgmin.Wtychpaństwacheuropejskich,wktórychwystępujeduża
liczbawspólnotgminnych,powstajątylkowmiastach”39.NaprzykładweFrancji
czySzwajcarii,gdziegminysąniewielkimiskupiskamiludności,jednostkitakienie
mająracjibytu.Jednaktworzeniewgminachzbiorowychlubwiększychmiastach
nmniejszychjednostekprzestrzennych,opartychnaodrębnychukładachspołecz-
no-osadniczychwydajesię(ł)wpełniuzasadnione,użyteczneiniezbędne”40.
35
S.Wróbel,Wprowadzenie.Samorządterytorialnypaństweuropejskich.Różnorodnośćrozwiązań,
[w:]S.Wróbel(red.),Samorządterytorialnypaństweuropejskich,Katowice2012,s.10.
36
K.J.Helnarska,EwolucjasamorząduterytorialnegowpaństwachczłonkowskichUniiEuropejskiej,
Toruń2012,s.42.
37
S.Wróbel,Wprowadzenie.Samorządterytorialnypaństweuropejskich.Różnorodnośćrozwiązań,
[w:]S.Wróbel(red.),Samorządterytorialnypaństweuropejskich,Katowice2012,s.10.
38
WyrokNSAz10października2000r.,SA/Łd1097/00,ONSA2001,z.4,poz.187.
39
S.Wróbel,Jednostkipomocniczegminy:wybranezagadnienia,StudiaPoliticaeUniversitatisSile-
siensis3,Katowice2007,s.153.
40
Ibidem,s.154.
