Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
DziałalnośćpolitycznaIzabeliMoszczeńskiej|31
bietKoronyiLitwy,istniejącejwlatach1886-1905pierwszejtrójzaborowejżeńskiej
organizacjiocharakterzeoświatowym,patriotycznyminiepodległościowym-wjej
ramachMoszczeńskawygłaszałaodczytyedukacyjne,takżewśródkobietwiejskich.
MieszkającpozamążpójściuwPoznaniu,należaładotowarzystwaoświatowegonWar-
ta”
,przewodniczyłanCzytelnidlaKobiet”
,gdzieprowadziławykładyoemancypacjiko-
biet,redagowaławrazzmężemnGońcaWielkopolskiego”
.MieszkajączkoleiwWar-
szawie,działaławKolePracyKobietprzyTowarzystwiePopieraniaPrzemysłuiHan-
dluwWarszawie,zajmującsiętumiędzyinnymiwarunkamipracykobietwfabrykach.
W1896rokuuczestniczyławMiędzynarodowymKongresiewBerlinie,naktórymwy-
głosiłareferatokobiecejpracyspołeczno-oświatowejwzaborzerosyjskim.
NapoczątkuXXwieku,w1904rokuMoszczeńskazajęłasięagitacjąpolitycznąna
wiecachorganizowanychprzeznKuźnicę”
,aodjesienitegorokupropagowałaideę
strajkuszkolnego.Zadziałalnośćwtajnychkółkachuczniówgimnazjalnychiwspół-
pracęzKołemWychowawcówzostałaaresztowanawmarcu1905rokuiosadzona
wCytadeli.Jakoobywatelkapruskaopuściławięzieniepopiętnastudniachznakazem
opuszczeniaKrólestwaPolskiego.WgrudniutegorokuweszławskładzarząduZwiąz-
kuPolskichNauczycieliiNauczycielekKrólestwaPolskiego,którypostulowałwolność
sumieniadlauczniówinauczycieli.DziałałatakżewZjednoczeniuZwiązkówKróle-
stwaPolskiego,którybyłnjedynąorganizacjąpróbującązjednoczyćruchśrodowisk
zawodowych”naziemiachpolskichpodzaboremrosyjskim11.Wstyczniu1906roku
pojechałajakodelegatkaPolskiegoZwiązkuZwiązkównakongresWszechrosyjskiego
ZwiązkuZwiązkówwFinlandii.
WlatachpoprzedzającychwybuchpierwszejwojnyświatowejMoszczeńskacoraz
bardziejangażowałasięwpolitykę.NależaładoZwiązkuPostępowo-Demokratyczne-
go,którywrazzPolskąPartiąPostępowąutworzyłPolskieZjednoczeniePostępowe,
publikowałatakżeworganieprasowymstronnictwa-nPrawdzie”
.Wlatach1908-1914
jejtekstypojawiałysięwnajczęściejwdziałachnPolitykaiżyciespołeczne”
,nNado-
bie”
,nZprasy”
,nLiteraturaisztuka”
,wktórychkomentowałaaktualnewydarzeniainaj-
nowszepiśmiennictwootematyceoświatowej.Interesowałasięwówczas,podobnie
jakwieluczłonkówZjednoczeniaPostępowego12,panslawizmem,któryuważałaza
konstrukcjęteoretycznąniemającąprzełożenianarzeczywistośćpolityczną,wktó-
rejludysłowiańskiezwalczająsię,zamiastsobiepomagać,naprzykładRosjaniebra-
tająsięzNiemcamiiwyodrębniająChełmszczyznę,byjąnastępniewcielićdoRosji13.
11H.Kiepurska,InteligencjazawodowaWarszawy1905-1907,Warszawa1967,s.329.
12Zob.I.Moszczeńska,ZzebraniadyskusyjnegoPZP,nPrawda”1908,nr24;Wprzeddzieńkonferencji,nPrawda”
1908,nr28;Przedsłowiańskimświętem,nPrawda”1910,nr27;Przeciwsolidarności,nPrawda”1909,nr21.
13Zob.taż,Przeciwsolidarności,nPrawda”1909,nr21;NadbałtyckaChełmszczyzna,nPrawda”1910,nr39;Polska
etnografczna,nPrawda”1914,nr10.
