Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
Wprowadzenie
wzorzeprzewodnictwa(wpaństwie)”lub„wzorcukompetencjiprezy-
denckich”
5
.Bardziejścisłądefinicjęmodeluprezydenturyprzedstawia
TomaszaSłomka,któryrozumieprzezeń„zespółunormowańkonstytu-
cyjnychokreślającychrole,zadaniaikompetencjegłowypaństwaoraz
praktykęustrojowązwiązanązichrealizacją”
6
.Spotkaćteżmożnabar-
dziejabstrakcyjnepojmowanietegopojęcia,gdziemodelprezydentury
utożsamiasięzokreśloną„wizjąinstytucjiprezydenta”
7
.Wtymostat-
nimprzypadkuchodzizatemopewnąideębądźwyobrażenieourzędzie
prezydenta.
Wydajesię,żeróżnicepomiędzyprzytoczonymistanowiskamispro-
wadzićmożnadostwierdzenia,żeczęśćbadaczyskłonnajesttraktować
modeleprezydenturyjakotypyempiryczne,ainniraczejjakotypyide-
alne
8
.Wpierwszymztychpodejśćmodelprezydenturyoznaczaformalny
wowaniawładzywpaństwacheuropejskich,któreróżniąsięwkwestiipozycjiustrojowej
prezydenta”.Sąto:1.modelpółprezydencki(„mocnapozycjaustrojowaprezydenta”);
2.modelparlamentarno-prezydencki(„prezydentosilnychuprawnieniachwykonaw-
czych”);3.modelparlamentarno-gabinetowy(„słabapozycjaustrojowaprezydenta”);
4.modelkanclerski(„słabapozycjaustrojowaprezydenta”);5.modeldepartamentalny
(„modelszwajcarski”);6.innemodele(„specyficznapozycjaprezydenta”).Przedstawiona
typologianiejestszczególnieprecyzyjna.Pomijającjużto,żewyodrębnionemodelesą
raczejtypamisystemurządów(bądźegzekutywy),aniemodelamiprezydentury,typologia
taniespełniawarunkurozłączności.Pozycjaustrojowaprezydentawdwóchmodelach-
parlamentarno-gabinetowymikanclerskim-opisanazostaławidentycznysposób(aprze-
cieżautorzyzadeklarowalinawstępie,żeprezentująmodele,które„różniąsięwkwestii
pozycjiustrojowejprezydenta”).Oczywiściewodróżnieniuodpodziałulogicznegolub
klasyfikacjitypologianiemusibyćanirozłączna,anizupełna,niemniejwyodrębnianie
zbiorujednoelementowego(domodelukanclerskiegoautorzyzaliczajątylkoNiemcy),
którynieróżnisięwsposóbistotnyodmodeluparlamentarno-gabinetowego(tuzkolei
umieszczonoaż22państwa)wydajesięnieuzasadnione.Ibidem,s.18-20.
5
M.Pagieła,PrezydentUniiEuropejskiejatradycyjnemodeleprezydenturywPolsce,
FrancjiiNiemczech,„PraceNaukoweAkademiiim.JanaDługoszawCzęstochowie”,2009,
T.3,s.211.
6
T.Słomka,Styleprezydentury.Analizaporównawcza,„PrzeglądSejmowy”,2005,nr6
(71),s.45.
7B.Dziemidok-Olszewska,op.cit.,s.329.
8
Typologizacjapoleganawybraniu(ustaleniu)pewnegoobiektujakotypowegoiupo-
rządkowaniuprzedmiotówwystępującychwpewnejdziedziniezewzględunaichwiększe
lubmniejszepodobieństwodowybranegotypu.Typmożebyćempirycznyalboidealny.
Typemempirycznymjestprzedmiotwzorcowyistniejącywrzeczywistości(np.instytucja
prezydentawStanachZjednoczonych),atypemidealnymwzorzecteoretycznylubkon-
strukcjamyślowa,którejnieodpowiadawpełniżadnarzeczywistośćempiryczna(np.model
prezydentury„władczej”).Konstruowanietypuidealnegonastępujeprzezspotęgowanie
pewnychcechrzeczywistości,szczególnieistotnychzpunktuwidzeniadanegobadacza.
Por.M.Wallner,Podziałyitypologiesystemówparlamentarnych:zagadnieniametodologiczne,
„AnnalesUMCS,SectioK-Politologia”,2014,vol.XXI,nr2,s.98-99.
