Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Ciągłośćizmianawadministracjipublicznej
21
WwiekuXVIIIwEuropierozwinęłysiękoncepcjewiążąceadministrację
zoddziaływaniempaństwanagospodarkęorazzzadaniamizapewnienia
dochodówwładcy,czylizapełnianiaskarbumonarszego.Administracja(okre-
ślananajczęściejjakopolicja)znalazłasiępodwpływemkoncepcjikame-
ralistówipolicystów(wyprowadzającychprawomonarchydoregulowania
wszelkichsprawspołecznychztytułusuwerennościpaństwowej)(Izdebski
2001,s.24inast.).Systembiurokratyczny,wdużejmierzezbudowanyna
podstawiehistorycznieukształtowanychstrukturterytorialnych,stałsięjed-
nymzpodstawowychnarzędzimonarchiiabsolutnych.Równocześniejednak
nastąpiłowyraźnewzmocnieniekonserwatywno-liberalnychsystemówwła-
dzywZjednoczonymKrólestwieWielkiejBrytaniiorazwZjednoczonych
ProwincjachNiderlandów.
UschyłkuXVIIIwiekuiwwiekuXIXśrodowiskodziałaniaadministracji
wkolejnychpaństwacheuropejskichkształtowałwcorazwiększymstop-
niu(przynajmniejwpłaszczyźnienormatywnej)systemliberalny,wktórym
porządekwsferzepublicznejwyznaczaćzaczęłykonstytucjeizasadapodziału
władzy.Otworzyłasięprzestrzeńdlasamorządu,jakoformyadministracji
lokalnej,wramachktórejHmieszkańcymiast,gmin,parafii,hrabstwczy
kantonówzlokalnychpodatkówutrzymywaćmieliwybraneprzezsiebie
organyizałatwiaćwtensposóbswelokalnesprawy”,zaśsamsamorząd
odpowiadaćmiałHnieprzedrządemijegoagentami,leczprzedzbiorowością
lokalnąoraz,rzeczjasna,przedsądami,jeślibynaruszyłprawo”(Baszkiewicz
1999,s.101).DotyczyłotowpierwszejkolejnościAnglii,która–chociaż
naszczeblucentralnymprzejęławXVIwiekuwielewzorówfrancuskiej
monarchiiabsolutnej–naszczebluadministracjiterytorialnejtradycyjnienie
byłaobjętacentralizacją.TymczasemweFrancjiideasamorządulokalnego
(dającaosobieznaćwtrakcierewolucji)przegrałanaprzełomieXVIII
iXIXwiekuzsiłąideinapoleońskiej,zwizjąscentralizowanejbiurokracji
opartejnamianowaniuwładzadministracyjnychprzezszefapaństwaipre-
fektów.WwiekuXIXupowszechniłsięwbudowiestrukturadministracji
centralnejukładresortowy,wykształconyjużwcześniejweFrancjiwokresie
panowaniaLudwikaXIIIiLudwikaXIV(J.Malec,D.Malec2000,s.15).
WiekiXIXiXXprzyniosłyEuropiepoczątkowoprzedewszystkimporażkę
kształtującychsięrozwiązańdemokratycznychwzderzeniuzniedemokratycz-
nymi(autorytarnymi,anastępnietotalitarnymi)reżimamiwładzyabsolutnej
ipostabsolutnej.Doprowadziłotowsferzeadministracjidoprzejściowego
tryumfusilnegoaparatubiurokratyczno-policyjnegopodporządkowanego
interesomrządzącychiwykorzystywanegodokontroliżyciapublicznego.
Administracjazostałaznacznierozbudowana.Wzmocnienietejtendencji
związanebyłotakżeztrwającymodkońcaXIXwiekuwypieraniemkapi-
