Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
Rozdział1.MorzeBałtyckiewrosyjskichkoncepcjachgeopolitycznych
jakonwojnypółnocne”XVI-XVIIIwieku.Zbiegiemczasujejuczestni-
kamistałysięówczesnemocarstwaeuropejskie,czyliHolandia,Wielka
Brytania,anawetHiszpania.Najważniejszymigraczamibałtyckimibyły
Dania,SzwecjaorazRosja.MalałazaśrolaPolski.Katalizatoremrywali-
zacjipaństwbałtyckichstałysięInflanty,czylitwórpowstałypoupadku
państwaZakonuNiemieckiego.WrywalizacjęotęczęśćzlewiskaBałty-
kuwłączyłasięRosja,wywołująctakzwanąwojnęinflancką(1558-1583).
DecyzjęcaraIwanaGroźnegoomilitarnejreakcjiwobecpolskiejaktyw-
nościpolitycznejwInflantachuznaćnależyzapierwszykrokwproce-
siebudowypolitykibałtyckiej.Coprawdapierwszymrosyjskimwładcą,
którydostrzegłrolęBałtykubyłJarosławMądry,którypodjąłpróbępe-
netracjiwschodnichwybrzeżyBałtyku.Regionalnarywalizacjaisłabość
wewnętrznaówczesnejRusispowodowała,żejedynymefektemekspansji
bałtyckiejbyłstatusNowogrodujakojednegozXIII-wiecznychcentrów
gospodarczychregionuHanzy.NatomiastIwanGroźnyuznał,żepotę-
gapaństwarosyjskiego8jestwarunkowanamożliwościąkontroliszlaków
handlowychprowadzącychzChindoEuropy.Warunkiempowodzenia
tejkoncepcjibyłorozbicieordtatarskich,zwłaszczaOrdyNogajskiejoraz
zdobycieInflant.Pierwszyztychcelówzostałosiągniętynaprzestrzeni
lat1551-1556.WwynikuekspansjimilitarnejIwanGroźnyzdominował
obszaryzajęteprzezTatarów,uzyskująckontrolęnadtrasamiprowadzą-
cymizRosjidoChin.Wkolejnymrokuzdecydowałsięnapróbęopa-
nowaniaInflant,couniemożliwiłareakcjamilitarnaPolskiiSzwecji.W
wynikutychdziałańwrosyjskiejpolityceukształtowałsiępogląd,żete-
rytoriumpaństwapowinnobyćtrasątransportutowarówwobszarzeeu-
roazjatyckim(wtymokresiezChindoEuropy).Założonorównież,żeze
względunarozbieżnościinteresówimożliwośćblokadytychtrasprzez
państwależącewzlewiskuBałtyku(Polska,Szwecja)ichneuropejska”
częśćpowinnaprzebiegaćnielądem,aakwenamibałtyckimi.Drugim
założeniemtejstrategiibyłatezaokoniecznościfunkcjonowaniasilnej
władzycentralnejopartejnatzw.prikazach,czyliurzędachcentralnych
oraz-zastosowanejczasowowceluzdominowaniabojarów-opricziny,
czyliterytoriumpodwyłącznymzarządemcara.
8PodwładząIwanaGroźnegoznajdowałysięwtymokresiedawneksięstwa:mo-
skiewski,twerskieisuzdalskieorazobszarwokółzbudowanegoportuArchangielsk.
