Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Burzliwedziejenaszejojczyznypokazują,żesprawyobronygraniciniezależ-
nościpaństwapolskiegobyłyzawszeuzależnioneodkondycji,sprawnościisiły
armiiorazjejdowódców.Napoczątku,jeszczezapanowaniaPiastówcałościąar-
miidowodziłwładca–najczęściejksiążęlubkról,którywyznaczałswoichpodko-
mendnych,nadającimodpowiedniąwładzęwojskowąprzydzielonądowłaściwych
funkcjiiurzędów.JednązpierwszychtakichfunkcjinapoczątkuXIIIwiekubył
urządstrażnika,któryodpowiadałzaochronęgranic,głównieprzednajazdami
tatarskimi.Wprzypadkuzagrożenia,jegozadaniembyłopowstrzymywaniepierw-
szegonaporuwrogaorazzawiadomieniewładcyoniebezpieczeństwie25.
Rozrastającasięliczebniearmiapolskapotrzebowałacorazwięcejuzdolnio-
nychiwiernychdowódców,którzypotrafilibyprowadzićzwycięskiebojedla
swojegokróla.Dopodjęciategowyzwaniawokresieśredniowieczawykształ-
ciłsięstanrycerski,którywprocesiewieloletniegowychowaniaodwoływałsię
doogólnieprzyjętychwartościuniwersalnych.Przygotowującysiędotejsłużby
adepci,przechodząckolejneetapynauki,musieliopanowaćsztukętzw.siedmiu
cnótrycerskich,doktórychzaliczano:jazdęnakoniu,szermierkę,rzutoszczepem,
pływanie,myślistwo,gręwwarcaby,umiejętnośćukładaniaiśpiewaniawierszy.
Światopoglądrycerzakształtowałsiępodwpływemreligii,podobniejakjego
osobowośćiwalorymoralne.Zawzórśredniowiecznegorycerzauważanowo-
jownika,którywyznawałzasadę:Bogu–duszę,królowi–życie,damie–serce,
asobie–sławę26.
Rycerstwonaziemiachpolskichpojawiłosięjużwokresierozbiciadzielni-
cowegoitakjakwpaństwacheuropejskichzaczęłoutożsamiaćsięztymsamym
dziedzictwemkulturowymorazwartościamiprzyczyniającsiędokształtowania
etosurycerskiego,którywymagałodnichm.in.przestrzeganiatychsamychzasad
moralnych,odwagiwboju,nieustępliwościwobecnaporuprzeciwnika,wierno-
ściwładcyorazposłuszeństwa.Pozatym,rycerzmusiałbyćzaprawionywbojach
iodznaczaćsięnienagannątężyznąfizyczną,ajegozachowaniezarównonapolu
bitwy,jakiwczasiepokojupowinnobyćgodneihonorowe.Szlachetnośćwobec
pokonanegomiałastanowićowłaściwejpostawierycerza,któryniemiałprawa
rabować,łupićludnościcywilnej,anipastwićsięnadbezbronnymprzeciwnikiem.
25Por.A.Mazur,OspołecznejrandzezawoduoficeraLWP,Warszawa1985.
26M.KubiakiK.Loranty,EtykazawodoważołnierzydemokratycznejRzeczypospolitej,
Warszawa2001.
16
