Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
Wstęp
nWgruncierzeczyzatempodziałyterytorialnedialektówludowychmająjuż
wdużejmierzecharakterhistorycznyiodnosićjenależydoichstanusprzed
30lat”4.Podsumowaniazjawiskzachodzącychwewspółczesnychgwarach
dokonałrównieżKazimierzOżóg:
Językwsipolskiejprzeżywaostatnioogromneprzemiany.Bardzosilnejdez-
integracjizostałypoddanesystemygwarowe.Konsekwentna,pięknagwara
jestjużdziśnawsipolskiejzjawiskiemcorazrzadszym.Dominujeobecnie
odmianamieszana,przejściowa,niejednorodna,składasiębowiemzróżnych
elementów.Przejściedonowychformuprawyziemispowodowałozanik
wielutysięcywyrazówgwarowych.Dojęzykawsidostałysięmasowonowe
wyrazyzuniwersalnejkulturykonsumpcyjnej.Powolizacierająsięróżnice
międzywsiąamiastem5.
Jakajestzatemprzyszłośćpolskichgwarludowych?Zpewnościąwcoraz
większymstopniuwychodząonezużycia,jednakprocestenniejestprzewi-
dywalny.ZdaniemBogusławaNowowiejskiego,zanikgwarwposzczegól-
nychczęściachnaszegokrajuprzebiegawnierównymtempieorazmaróżny
charakter.Badaczpodkreśla,żenastępujeobecnieprocesfunkcjonalnejisys-
temowejewolucjigwary–częstoniestanowijużonapodstawowegokodu
porozumiewaniasięwdanejspołeczności,alenadalstosowanajestwwybra-
nychsytuacjachwśródwąskiegogronaużytkowników,np.wkontaktach
rodzinnychczyśrodowiskowych.Gwarydostosowująsięrównieżdonowych
warunkówpoprzezprzejmowaniesłownictwazodmianyogólnopolskiejoraz
zrozmaitychsocjolektów6.ZkoleiJerzyReichanpodkreśla,żenaniektórych
obszarach,takichjakŚląsk,KaszubyczyPodhale,mieszkańcydoceniają
wartośćwłasnejgwary,którastanowidlanichelementtradycjiiidentyfika-
cjikulturowej–następujetamnawetumocnieniepozycjigwary.Badaczten
przewiduje,żeobecnenajmłodszepokoleniezpewnościązatracinajbardziej
rażąceiodbiegająceodjęzykaogólnegowłaściwościgwarowe.Pozostaną
jednak,częstonieuświadamiane,gwarowecechyfonetyczne,morfologiczne,
4
5
Ibidem,s.41.
OżógK.,Językpolskiejwsinatleprzemianwspółczesnejpolszczyzny[w:]Teoretyczne,
badawczeidydaktycznezałożeniadialektologii,red.GalaS.,Łódź1998,s.125.
6
NowowiejskiB.,op.cit.,s.121-122.
