Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
Wmowiemieszkańcówwspółczesnychwsiobserwujesiędalekoidące
przemiany.Nieustanniepomniejszasięzasięgużyciagwar–sąonewypierane
podwpływemjęzykaogólnego.Badaczesązgodni,żeobserwujemywspół-
cześniezmierzchgwarludowych1.Oprzyczynachtakiegostanurzeczypisał
m.in.KarolDejnawewstępiedoAtlasugwarpolskich:
Zmianytezostaływywołanenietylkoewolucjąniektórychcechjęzykowych,
tzn.stależywotnąipowolipostępującątendencjądoupraszczaniasystemu
językowegowtokujegoprzekazywaniazpokolenianapokolenie,aletakże
podwpływemodrębnychwarunkówżycialudnościwiejskiej,takichjakchoć-
bypostępcywilizacyjnyikulturowy,upowszechnienieoświatyiczytelnic-
twa,zmniejszeniesięizolacjiwsi,oddziaływanieśrodkówupowszechnienia
kultury,zmianynaturyustrojowej,itd.Jużwpierwszej,azwłaszczadrugiej
połowienaszegostuleciaichgwaręcorazczęściejzaczęłazastępowaćuwa-
żanazalepsząibardziejprzydatnąrealizacjapolszczyznyogólnej2.
Nieuchronnejesttakżeodchodzenieczłonkównajstarszegopokolenia,
któreposługujesięjeszczeczystąpostaciągwary.Zarównoprzedstawicie-
lepokoleniaśredniego,jakinajstarszego,świadomiestarająsięwyzbywać
naleciałościdialektalnych.Skorow1995r.liczbęPolakówposługującychsię
kodemgwarowymszacowanona15-20%ludnościkraju3,należysięspodzie-
wać,żewciąguubiegłychdwudziestulatliczbataznaczniesiępomniejszyła.
Wyznaczoneprzezdialektologówpodziałygwartakżewdużejmierzetracą
naaktualności–jakpodająStanisławDubisz,HalinaKaraśiNijolaKolis:
1
NowowiejskiB.,Oprzyszłościgwarludowych[w:]Dialektologia:materiałypomocnicze.
Kontekstysocjolingwistyczneietnolingwistyczne,red.SkudrzykA.,Rudnicka-FiraE.,
Katowice2010,s.120.
2
DejnaK.,Wstęp[w:]Atlasgwarpolskich.Tom1.Małopolska,Warszawa1998,s.8.
3
DubiszS.,KaraśH.,KolisN.,Dialektyigwarypolskie,Warszawa1995,s.41.
