Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Mity,którewyszłyzobiegu
zdawalisobiesprawęzmożliwychskutkówurazumózgu,naprzykładparali-
żu.Tawiedzanieprzeszkadzałaimjednakobstawaćprzykardiocentrycznym
punkciewidzeniaiuważaćmózgzalepszyrodzajszpikukostnego(dodzisiaj
wwielujęzykachsłowooznaczającemózg,wtymrosyjskie„мозг”,maoryskie
„roro”,indonezyjskie„benak”,perskie„”orazsuahilijskie„ubongo”,zna-
czydosłownie„szpik”).Wielemówiąstarożytneegipskiepraktykizwiązane
zpochówkiemzmarłych.Podczasgdyserceiinnenarządyotaczanoczcią
pośmierci,pozostawianowcieledopochówkubądźkonserwowanowka-
nopach,mózgwyjmowanopokawałkuprzeznozdrzalubotwórwywiercony
upodstawyczaszkiipoprostuwyrzucano.
PoematyhomeryckiezVIIIwiekup.n.e.ujawniająwiaręstarożytnychGre-
kówwistnienietrzechtypówduszy:psyche(duszaożywiającaciało),thymos
(związanazemocjami)oraznous(związanazumysłemirozumem).Nous
ithymosbyłyzlokalizowanewklatcepiersiowej,choćniewsercu.Dopierw-
szychuczonych,którzywskazalinaudziałsercawmyśleniu,należałEmpe-
dokleszAkragas(ok.495–435p.n.e.),którysądził,żemyśliwytwarzakrew
wokółserca.
NajbardziejchybaznanymorędownikiemkardiocentryzmubyłArystoteles
(384–322p.n.e.).Jakwieluinnychdałsięzwieśćfaktowi,żeżyciekończysię
wrazzustaniembiciaserca.Arystoteleszauważyłteż,żemózgjestzimny,po-
zbawionyczuciaiperyferyjny,podczasgdysercejestciepłeicentralniepołożo-
ne,żesercerozwijasięwzarodkuprzedmózgiemiżejestpołączonezewszyst-
kiminarządamizmysłów,mózgzaśnie(takprzynajmniejbłędniesądziłflozof).
Arystotelesprzekonywałponadto,żemózgniemożebyćośrodkiemsterującym
ruchemiodbieraniemwrażeń,ponieważbezkręgowceniemająmózgu1.
ChoćArystotelesnieuznawałmózguzasiedliskomyśli,widziałwnimważny
narząd–uważał,żejestpozbawionąkrwichłodnicądlaserca,apozatymodpo-
wiadazasen.InnymznanymkardiocentrystąbyłlekarzDiokleszKarystos(ok.
IVwiekup.n.e.),którydokonałwielkichpostępówwdziedzinieanatomiiserca.
Swojeodkryciainterpretowałniestetywmyślprzekonania,żesercejestośrod-
kiempoznawczym,dlategoprzypominającemałżowinęprzedsionkisercabrał
zanarządyzmysłów.Uważał,żeprzyczynąszaleństwajestwrzeniekrwiwsercu
(echategoprzekonaniapobrzmiewajądodzisiajwpowiedzeniu:„krewmisię
zagotowała”),amelancholii–zagęszczenieczarnejżółci,równieżwsercu2.
Stanowiskokardiocentrycznezostałozakwestionowanejużkilkadziesiątlat
przedArystotelesemprzezflozofailekarzaAlkmeonazKrotonu(ok.450p.n.e.),
28
