Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
JolantaSzulakowska
powstałejw1885roku36zinicjatywyPawłaStalmacha37.Macierzinspirowałazakła-
daniepolskichszkółśrednich38.
W1922rokuCieszynmiałjużplacówkęwyższegokształceniazawodowego,Pań-
stwowąWyższąSzkołęGospodarstwaWiejskiego,natomiastkatowickąAkademię
Muzycznąerygowanow1929roku.Górnośląskaprasapolskarozwijałasięodlat
osiemdziesiątychXIXwieku(nGazetaGórnośląska”od1874,nKatolik”od1869,nZa-
ranieŚląskie”od1907do1912,wznowionew1929roku).
IstotnydlarozwojudziewiętnastowiecznegoludoznawstwabyłapelTowarzystwa
PrzyjaciółMuzykiCesarstwaAustriackiegowWiedniuz1819rokuinicjującyakcję
zbieracząpolskichpieśniludowychnaterenieKsięstwaCieszyńskiego,adonajdaw-
niejszychprzekazówouprawianiumuzykinależąPieśniludoweozałożeniukościoła
ewangelickiegoprzedCieszynemJakubaGaloczazpierwszejpołowyXVIIIwieku.
Rozwiniętepotemludoznawstwo39,zapoczątkowaneprzezprotoplastętychba-
dań,wspomnianegoAndrzejaCinciałę,porównywanegodopostaciJózefaLompy
naGórnymŚląsku40,zaowocowałownastępnychlatachkolejnymibadaniami41,
36Ponadto:TowarzystwoPomocyNaukowej(1872),ogniskaSokoła(od1891).
37F.Popiołek:MacierzSzkolnaZiemiCieszyńskiej,jejpowstanieidziałalność.W:Ziemia
CieszyńskawdrodzedoPolskiLudowej.Cieszyn1947,s.28-32.
38PolskiegimnazjumwCieszynie(1895)iwOrłowej(1909),gimnazjumewangelickie
PawłaStalmachaz1842roku,otwarciepolskichoddziałów,tzw.Paralelek,przyniemieckim
seminariumnauczycielskimw1904roku,inauguracjapolskiegomęskiegoseminariumnauczy-
cielskiegowBobrkupodCieszynemw1907roku(obecniesiedzibaWydziałuArtystycznego
UniwersytetuŚląskiego),szkołyludoweod1869roku,następnie,działająceod1908roku
nazasadzieutrakwizmu,szkołyprzemysłowe,LiceumPedagogicznew1936roku,ponadto:
PolskieTowarzystwoPedagogicznenaŚląskuzsiedzibąwCieszynie(1896),PolskieTowarzy-
stwoLudoznawcze(1901),PolskieTowarzystwoTurystycznenBeskidŚląski”(1910),Polskie
RobotniczeStowarzyszenieKulturalno-OświatowenSiła”(1908).Por.Polskościbastion.Szkice
zprzeszłościMacierzy.Red.H.Danel.Cieszyn1985;także:M.Dyba:ŚląskiedrogiodXw.
do1939r.Katowice1992,s.149-152;J.Gruchała:DrogaCieszyniakówdoPolskiodrodzonej
1914-1920.Katowice1988;ŚląskCieszyński.Zarysdziejówł
39P.Stalmach:Zbiórpieśnisławiańskich,1849;Księgarodusłowiańskiego.Cieszyn1889;
R.Zanibal:KsięstwaCieszyńskiegopowieści,osobliwości,ludijegoobyczaje,śpiewy,1869-1872;
B.Hoff:Ludcieszyński,jegowłaściwościisiedziby.Obrazetnograficzny.Warszawa1888;
J.Bauman-Szulakowska:Polskifolklormuzyczny.Bytom2002,s.22-24.
40A.Cinciała:PieśniluduśląskiegozokolicCieszyna.Kraków1885(zsystematykąpieś-
ni),Przysłowia,opowieściiciekawszezwrotyjęzykoweludupolskiegonaŚląskuwKsięstwie
Cieszyńskim(1885),por.PamiętnikdraAndrzejaCinciałynotariuszawCieszynie(1825-1898).
WydałiwstępemopatrzyłJ.S.Bystroń.Katowice1931;PieśniludowezpolskiegoŚląskazrę-
kopisówzebranychprzezks.EmilaSzramkaorazzbiorówdawniejszychA.CinciałyiJ.Rogera.
WydałikomentarzemopatrzyłJ.S.Bystroń.T.1,z.1,Kraków1927,t.1,z.1i2,Kraków1934;
K.Turek:AndrzejCinciałajakofolklorystacieszyński.W:Zzagadnieńfolklorumuzycznego
naŚląskuCieszyńskim.Red.J.Kubik.Katowice1977,s.89-100;K.Turek:AndrzejCinciała.
W:Eadem:SylwetkizbieraczyibadaczymuzycznegofolkloruŚląska.Katowice2001,s.66-73.
41Oks.OskarzeZawiszy(1878-1933):A.Kopoczek:OskarZawisza.Katowice1986;
A.Macoszek:PrzewodnikpoŚląskuCieszyńskim.Lwów1901;ErnestFarnik(1871-1944),
