Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Podejściepolskiebyłozgołaodmienne.Polacytradycyjniedo-
strzegaliniejednolitośćnimperiumrosyjskiego”
,widzącwtymjedną
zokolicznościpotencjalniesprzyjającychodbudowiepolskiejnie-
podległości.Wistocierzeczyterminnpolitykawschodnia”wkradłsię
dopolskiegodyskursupolitycznegoniejakotylnymidrzwiami,będąc
kalkąterminuniemieckiego,jaktoczęstobywa,bezrefleksyjnienad-
używaną.Jednymzpierwszych,któryużyłterminunpolskaOstpolitik”
,
byłJuliuszMieroszewski.W1972r.ogłosiłonwparyskiejnKulturze”
artykułpodtakimwłaśnietytułem,wktórymwyłożyłkanonswoich
poglądównatematpolskiejpolitykiwobecimperiumsowieckiego.
WzywałwnimPolakówdoposzukiwaniaporozumieniazrosyjski-
miśrodowiskamidemokratycznymi,sprzeciwiającymisięideiimpe-
rialnejRosji.Mieroszewskiuważał,iżtozainicjowanyprzezsamych
Rosjan,Ukraińców,BiałorusinówiLitwinówprocesdeimperializacji
ZwiązkuSowieckiegomożeprzynieśćnarodomEuropyŚrodkowej
iWschodniejwolnośćorazstaćsięfundamentemichdobrosąsiedz-
kichstosunków2.
Posługiwaniesiępojęciemnpolskapolitykawschodnia”miało
swojeuzasadnieniewówczas,gdyPolskamiaładoczynieniazjednym
tylkowschodnimsąsiadem-ZSRR.Pojegorozpadziestosowanie
tegoterminuniczemukonstruktywnemuprzeważniejużniesłużyło.
OdtegomomentuPolska,owszem,miałalepsząlubgorsząpolitykę
2
32
dziedzinieniewielesięróżniłodBismarcka.UrzędnicyMSZstanowiąspecjalną
«klikę»,którapotrafiswójpunktwidzenianarzucićkażdorazowemuministrowi.
[...][ZdaniemR.]powodemtegokompleksuipreferowaniastosunkówzRosją
jest-jaksięwyraził-«brakprezentacjiPolskiwpolityceniemieckiej»wciągu
wieków.RepublikaWeimarskanieprzyjmowałaistnienianiepodległejPolskido
wiadomości.CeleHitlerasąznane.Powojnieniebyło25latstosunkówzPolską.
OkresrozbiorówbyłwypełnionydążeniemdoporozumieniazRosjąkosztem
interesówpolskich.WosiemnastymstuleciuprezentacjaPolskisprowadzałasię
doSaksoniiidoPrus,którychtendencjesąznane.Wpolityceniemieckiejaktyw-
narolaPolskiujawniłasięostatniozaczasówSobieskiego.Ztakiejperspekty-
wykształtowałasiępolitykazagranicznaPrus,następnieNiemiecopanowanych
przezPrusy,awreszciepolitykapopierwszejipodrugiejwojnie,gdzieczyn-
nikiemdodatkowo-anawetprzeważnie-komplikującymbyłowygodnedla
koncepcjiantypolskichidentyfikowaniePolskizkomunizmem”(Dlainformacji
PanaMinistra,Rozmowazp.R.wdniu20listopada1973,bardzopoufne,Instytut
PolskiiMuzeumSikorskiego,ZespółMSZ,A11E/1402).Dziśrzeczyprzedstawiają
sięzpewnościącałkowicieinaczej,należyjednakzdawaćsobiesprawę,iżczęść
niemieckichdyplomatówiekspertówformowaławprzeszłościwłasnyświato-
poglądmiędzyinnymipodwpływemtendencjiopisanejwprzytoczonejnotatce.
nAktywnarolaPolski”wpolityceniemieckiejnanowomaszansęzaznaczaćswoją
obecnośćdopierood15lat.Otwartepozostajepytanie,czyobecnośćBiałorusi
iUkrainyzdołałasięjużwniejnujawnić”
.
PatrzJ.Mieroszewski,PolskaOstpolitik,[w:]idem,FinałklasycznejEuropy,wybrał,
opracowałiwstępemopatrzyłRafałHabielski,Lublin1997,s.330-340.
