Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
Obszaryźródłotwórcze
OdpoczątkuaktywnościpolitycznejWitosamożnazauważyćprzejawyna-
wiązywaniadozałożeńagraryzmu,którywcentrumuwagistawiałsprawywarstwy
chłopskiejiwytwórczościrolniczej.PamięćPolskiszlacheckiejpowodowała,że
Witosrozpatrywałsprawyspołeczno-gospodarczewkategoriachklasowychjuż
wielelatwcześniej,zanimpojęcieagraryzmuweszłowszerokiobieg.Wysuwał
potrzebyidążeniachłopówjakopodstawowejsiłyspołecznej,któraswąsiłą
iciężkąpracąkształtowałabogactwonarodoweorazbyłanośnikiemwartości
kulturowychimoralnych,któreleżałyupodstawodrodzenianaroduipaństwa.
Podkreślałznaczenieziemijakowarsztatupracychłopa,atymsamymziemiojczy-
stej,pozwalającejidentyfikowaćprzynależnośćnarodowo-państwową.Wskazywał
ponadtonarolępracywstosunkachspołecznychjakomiernikapozycjispołecznej
osiąganejprzezjednostkę,zaśpracynarolijakonajbardziejwartościowejformy
pracyludzkiej.Rozwójcywilizacyjnywsiuznawałzaniezbędnywarunekprze-
kształceńustrojowych,prowadzącydorealizacjisprawiedliwychstosunkówspo-
łecznychwwolnejiniepodległejPolsceludowej.Sprawapolitycznejispołecznej
emancypacjichłopóworazurzeczywistnieniecelówwalkinarodowowyzwoleńczej
pozostawałyzatemzesobąwścisłymzwiązku.6
Agraryzmtoideologiakultywującaipobudzającadążeniechłopadorówno-
ścinietylkoformalno-prawnejczyekonomicznej,aleispołeczno-obyczajowej.
Witoswielewysiłkuwłożyłwpodnoszeniegodnościchłopa,czemudałwyraz
wswejaktywnościpolitycznejispołecznej,jednakdosłowaDagraryzm”odnosił
sięsceptycznie.Potrafiłdoskonalewyczuwaćnastrojespołeczne,upodobania
iniechęćchłopówdotegookreślenia.Takjakoninielubiłobcychpojęćiule-
ganiaobcymwyrazomczymodzie.SłowoDagraryzm”brzmiałoobco,chłopinie
dokońcarozumielijegoznaczenie,nieczuliteżpotrzebyużywaniago,mimo
żePSLDPiast”reprezentowałoPolskęwMiędzynarodowymBiurzeAgrarnym
wPradzeod1924roku,skupiającym20partiichłopskichzEuropyuznających
programagraryzmu.7
6
7
J.Molenda,Chłopi–naród–niepodległość.Kształtowaniepostawnarodowychiobywatelskich
chłopówwGalicjiiKrólestwiePolskimwprzededniuodrodzeniaPolski,Warszawa1999,
s.47–48;W.Piątkowski,IdeeagrarneugrupowańpolitycznychwKrólestwiePolskimwla-
tach1892–1918,Łódź1992,s.114–120;A.Wójcik,Chłopinałamach„PrzyjacielaLudu”,[w:]
Egoistycznaklasał,s.7–19;M.Śliwa,Wkładludowcówmałopolskich(galicyjskich)wrozwój
koncepcjiagrarystycznych,[w:]RuchludowywMałopolsce,red.J.Gmitruk,D.Pasiak,War-
szawa1997,s.30–31.
AAN,ZespółAktMiędzynarodówkaChłopska(1923,1929–1930),sygn.155;AZHRL,
MiędzynarodowaUniaChłopska,zbiórnieuporządkowany,materiałydotyczącepaństwa
EuropyŚrodkowejiWschodniej;A.Indraszczyk,ZielonaMiędzynarodówka.Współpraca
partiichłopskichzpaństwEuropyŚrodkowejiWschodniej,Warszawa2008,s.47–92;M.Wich-
manowski,Myślpolitycznał,s.37–38;Red.,PSLPiastomiędzynarodowejorganizacji
rolniczej,DPiast”22VI1924,nr25,s.7.
