Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Recepcjeideowe
tamschronienie,szkolilisięiotrzymywaliwsparciefinansowe:D[ł]wysyłado
Polskiagitatorów,burzyiniepokoiją,organizujenapadydywersyjne,słowem,stara
sięrozstroić,podminować,zdezorganizowaćnaszepaństwo,byjewdanejchwili
rozsadzićizniszczyć”.
32
Witoswidziałwkomunistachludzidestrukcji:DRobiąto,
coimkazanoizacozapłacono,corobiąwszędziewyrzutki,kanalieizdrajcy.To
jestzresztącałkiemnaturalnąkonsekwencjąichpierwszychkroków,azapewne
izobowiązań.[ł]Unasrządspokojniepatrzynawyraźniebezczelnąrobotę,
dawnowmiastachprowadzoną,aobecnieprzeniesionąnawieś,tęrobotę,która
korzystajączciężkiegopołożenia,starasięburzyćcałośćpaństwaipodmywać
resztkinajpewniejszegopaństwowegofundamentu”.33
Komuniścigłosiliprzekonanieokoniecznościrewolucyjnychprzeobrażeńspo-
łeczno-ustrojowych,nawetzacenęrozlewukrwi.Witosuważałkrwawąrewolucję
zaszkodliwą,gdyżmogłabyprzerodzićsięwwojnędomowąiwkonsekwencji
godziłabywniepodległośćpaństwapolskiego.Podkreślał,żeDrewolucjamożesię
podobaćtylkotym,codążąwyraźnie,świadomiedobezwzględnejzgubypaństwa
izniszczeniatego,cojeszczeistnieje,dozrobieniazPolskiotchłaniostatniej
nędzyizdziczenia”.
34
Byłzwolennikiemdemokracjiiparlamentaryzmu,niedziwi
więc,żewsposóbkrytycznyodnosiłsiędokoncepcjiustrojowychopartychna
wszelkiejdyktaturze.
WdrugiejpołowielattrzydziestychXXwiekuwmyślipolitycznejWitosa
pojawiłysięopinienegatywnesformułowanewobechitleryzmu.Oceniałgojako
ruchantypolskiiniemiałwątpliwości,iżHitleruosabiałdążeniaantypolskie
wNiemczech.Witosuważał,żeobowiązkiemPolakówbyłowiedzieć,codzieje
sięwNiemczech,ponieważodwiecznykonfliktpolsko-niemieckinależałdo
najpoważniejszychproblemówkontynentueuropejskiego.Wzwiązkuztymna
łamachprasyludowej–DPiasta”iDZielonegoSztandaru”–zaczęłypojawiaćsię
artykułyprzybliżająceczytelnikomsytuacjępolitycznąwNiemczech.Znie-
pokojemprezentowanowiadomościozdobyciuwładzyprzezruchytotalitar-
neweWłoszech,Niemczechiinnychkrajacheuropejskich,upatrującwnich
przedewszystkimzagrożeniadlademokracji.Obserwowałteżrozwójwypadków
wNiemczechwzwiązkuzezbliżającymisięwyboramiprezydenckimiw1932roku.
Zwróciłuwagęm.in.naodezwęwyborcząHitleraizaniepokoiłsięrozwojem
partiihitlerowskiej.35
41
32
W.Witos,Budowaćczyburzyć?,DWłościanin”20III1926,nr65,s.1;tenże,Budowaćczy
burzyć?,DPiast”21III1926,nr12,s.1–3;tenże,Budowaćczyburzyć?,DWolaLudu”21III
1926,nr23,s.171;tenże,Budowaćczyburzyć?,DGazetaGrudziądzka”25III1926,nr36,s.1.
33
34
35
Tamże.
Tamże.
DoczegodążąNiemcy,DPiast”21I1932,nr3,s.5;RządBrüningaotrzymałvotumzaufania,
DPiast”6III1932,nr10,s.5;PrzedwyboramiPrezydentawNiemczech,DPiast”13III1932,
