Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Dlaczegolos?Impresjewprowadzające
21
sująnaszkoniecznościwtendramat,włączająweń,anaszymzadaniem
jestdobragra,bydramatpięknem,aniebrzydotąjaśniał.Iniechodzi
tuodramatijegojakość,leczprzedewszystkimonassamych,tuares
agitur,byzacytowaćłacińskąsentencję.CzytamydalejwEnneadach:
BIjakodaktorapochodzigłostudzieżgestpięknylubbrzydkiialbo
przyda,jakbymożnamniemać,poematowiuroku,alboprzydawszymu
brzydotęswojegogłosuniezrobidramatugorszym,niżbył,lecztylko
samaktorokażesięnieudolnym,zaczymtwórcadramatuodeśleakto-
rawzgardziwszynimsłusznieczyniąctakwłaśnie,jakpowinienczynić
dobrysędzia,idobregoaktorapodniesiedowyższejczciiużyjegodo
piękniejszych,jeślima,dramatów,atamtegoznowu,jeślimiałgorsze,
dogorszych”17.Reżyserzatemoceniaiwymierzakaręlubnagradzaza
naszągrę,słowawypowiedzianebrzydkolubpięknie.Duszagrawtym
Bwszechświatowympoemacie”,wchodziweń,czyniącsięczęściądzieła.
Oferujeswojądobrąlubnieudolnągręwlosowoprzydzielonejroliicze-
kanaocenę.TadeuszGadacztrafniewomawianymkontekściezauważa:
BBezwzględujednaknakaręlubcześćtrzebagraćswojąrolęwdramacie
losu.Niemożnanasceniezgłaszaćpretensjidodramaturgaczyreżyse-
ra”18.Byłbytowyrazniezrozumieniarzeczywistości,jejnatury.
Dlazapobieżeniachaosowipotencjalniepowodowanemuwielością
pojedynczychwoliiinteligencjirównieżF.W.J.Schellingwprowadziłfi-
gurętranscendentalnegoreżyseradziejów,demiurgicznegopoetę,który
Bzgórytakzharmonizowałobiektywnywynikcałościzeswobodnągrą
poszczególnychosób,żewkońcurzeczywiściemusisięwyłonićcośroz-
sądnego”19.Ludziejawiąsięzatemwsystemieidealistycznymomawia-
negomyślicielajakoaktorzyodtwarzającyprzedustawnerole,tworzące
jakąścałość,realizujączgóryokreślonyscenariuszdziejów.Zresztą
demiurg-poetauczestniczywtymprocesie,niejestod-separowany
oddziejówijegoaktorów,partycypującwcałymprocesiestawaniasię
iponiekądujawniającsięwnim,tymsamymgwarantującczłowiekowi
wolnywnimudział.Gdybybyłonodswegodramatuniezależny,byliby-
śmybezwolnymiaktorami-marionetkami,aleonBobjawiasięiodsłania
stopniowowtokusamejgrynaszejwolności,takżebeztejwolnościjego
samegotakżebyniebyło,znaczyto,żejesteśmywspółtwórcamicałości
17Tamże,s.308.
18T.Gadacz,Fenomenologialudzkiegolosu,w:Wartośćbycia.WładysławowiStró-
żewskiemuwdarze,red.zbiorowa,PTF,Kraków1993,s.148.
19F.W.J.Schelling,Systemidealizmutranscendentalnego.Ohistoriinowszejfilozo-
fii.(Zwykładówmonachijskich),tłum.K.Krzemieniowa,WydawnictwoNaukowePWN,
Warszawa2015,s.335.
