Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
NagalicyjskimPodolu.Pracanarodowaioświatowa…
kach,wjakichprzyszłomurozpocząćdziałalność:
kazującymznacznyprocentludnościpolskiej,opartaoludneidoskonalepodwzglę-
”
Pracaoświatowanatereniewy-
demkomunikacyjnympołożonemiasto[Tarnopol],pełneszkół26iinteligencji,miała
wszelkiewarunkipowodzenia”
.Celeizadaniakoładotyczyłyrozszerzeniapolskiego
szkolnictwaludowego.Kluczowąrolęodgrywałaspektnarodowościowy.Ponieważ
ojęzykuwykładowymszkołydecydowałaradagminna,mniejszośćpolskazagrożona
była
ku.Abyzjawiskutemuprzeciwdziałaćw
okolicach(zwłaszczawpowieciezbaraskim),zinicjatywyStanisławaSrokowskiego
”
wynarodowieniem”dzieci,pozbawionychmożliwościnaukiwewłasnymjęzy-
”
zaniedbanych”podwzględemnarodowym
tworzono,począwszyod1903roku,szkółkipoczątkoweitzw.klasyeksponowane
zjęzykiemwykładowympolskim.Sporadycznietakże,wobecbrakuszkoły,powie-
rzanonauczycielomprowadzenie
mentarnestałysię
koła.W1904rokupracowałojuż12jednoklasowychszkółek,zodpowiednioprzygo-
”
imponującymdorobkiempracycywilizacyjnej”tarnopolskiego
”
prywatnych”lekcjijęzykapolskiego.Szkółkiele-
towanąkadrąnauczycielską.Ośmiomaznichwlatach1903-1906kierowałzOpry-
łowiecaktywnywdziałalnościoświatowejks.TeodorKasperski27.Równolegleod
roku1902/1903organizowanowTarnopolukursydladorosłychanalfabetów,roz-
szerzającjenastępnienaśrodowiskawiejskie(m.in.wSorocku,Iławczu,Poczapiń-
cachiStrusowie),bowiem
miezastępyludności,święcijeszczeolbrzymieżniwo”
”
zmoraanalfabetyzmudławijeszczenaPodoluolbrzy-
.Powyższąopiniępotwierdzają
danewynikającezespisuludnościz1900roku.Wykazałonwpowiecietarnopolskim
aż79480analfabetów(stanowiących60,37%ogółumieszkańców).Wynikipodję-
tychpracniebyłyjednoznaczne.Wroku1909/1910naukęnakursachukończyło
66mężczyzni140kobiet,aleniebrakowałorównieżnarzekańnaniskąfrekwencję28.
Wrazzpowstaniemnowychkół,w1904rokupowołanodożyciaZwiązekOkrę-
gowyTSLzsiedzibąwTarnopolu,obejmującyswymzasięgiempowiatytarnopol-
tomami,14szkółek,4kursydlaanalfabetów,zorganizowałowykładydla12809słuchaczy,1090odczytów
dlaludu;naceleoświatowewydano178468koron;z
PapieryRozwadowskich,BOss.,sygn.7998II,k.557.
”
instytucji”kołaskorzystałołącznie14550osób.
26W1910r.wpowiecietarnopolskimbyło:32polskiei59ruskichszkółludowych.WsamymTarnopoluist-
niało7szkółludowych,z3349uczniamiiuczennicami(stanzX1906);szkolnictwośredniereprezentowały
opróczdwugimnazjówmęskich:wyższaszkołarealna(od1859),państwoweseminariumnauczycielskie
męskie(od1871),seminariumżeńskie,liceumsióstrśw.Jozafata(od1908),takżeprzemysłowaszkoła
27
uzupełniającaiszkołahandlowa(od1908).SzkolnictwoludowewTarnopolu,
Por.Naszeszkołyludowe,
A.Medyński,Powiat…,s.27;[S.Srokowski],PracaoświatowawTarnopolskiem,cz.II,
21I1905.WedługustaleńStanisławaKasznicyspośród193,5tys.polskichdzieciwrozproszeniujest
”
Ojczyzna”nr43,25X1903.
”
GłosPolski”nr43,27X1906.
”
GłosPolski”nr3,
28Zmoraanalfabetyzmu,
150tys.(wtym¾chłopskich),aponad40tys.
Wwalcezezmorąanalfabetyzmu,tamże,nr8,25II1911;A.Medyński:Powiat…,s.36.
mniejszościnarodoweaszkołaludowa,
”
GłosPolski”nr15,14IV1906;Kursywiejskiedlaanalfabetów,tamże,nr2,8I1910;
”
GazetaNarodowa”nr37,16II1910.
”
skazanych”naprzymusowąnaukęwjęzykuruskim.Nasze
18
