Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
Jakkorzystaćztejksiążki
Kiedypatrzyszbezpośrednionadgłową,niemusiszspoglądaćprzez
tylebrudnego,turbulentnegopowietrzacowtedy,gdypatrzyszna
cośniskonaniebie.Starajsięunikaćpatrzenianarzeczyznajdujące
siębliskohoryzontu.
JeślimieszkasznaPółnocy,gwiazdynapołudniunigdynie
wznosząsięzbytwysokoinicniemożesznatoporadzić.(Miesz-
kańcypółkulipołudniowejmająoczywiścietensamproblem
zgwiazdamipółnocnymi).Alegwiazdywzdłużinnychhoryzontów
będąpojawiaćsięwyżejnaniebiepodczasróżnychpórrokulub
oróżnychporachnocy.
złapaćtakieobiektyprzedosiągnięciemlubpo
osiągnięciuprzeznietegopunktu).
Większośćobiektówjestwidocznaprzezwię-
cejniżjednąporęroku.To,żeMgławicaOriona
jestnajlepiejwidocznawgrudniu,nieoznacza,że
maszjąprzegapićwmarcu.Niektóreznajładniej-
szychobiektówzpoprzedniegosezonu,którewciąż
sąwidocznenazachodnimniebie,sąwymienione
wtabelinapoczątkukażdegosezonu.
Obiektywokółbiegunaniebieskiegoswojej
półkulibędzieszwstaniedostrzecprzezcałyrok
ojakiejśporzekażdejnocy,aleobiektywokółprze-
ciwległegobiegunazawszebędąukryte.Osoby
zPółnocyzawszebędąwstanieznaleźćMałą
Niedźwiedzicę,alenigdyniezobacząKrzyżaPołu-
dnia;osobyzPołudniadostanąKrzyżPołudnia,ale
nigdyNiedźwiedzicy.Ztegopowoduposegregowa-
liśmyobiektynajbardziejwysuniętenapółnocinaj-
bardziejwysuniętenapołudniewosobnerozdziały.
Pamiętajrównież,żekiedymówimyonstycz-
niowymniebie”,odnosimysiędotego,comożna
zobaczyćwtedyokoło22.00czasustandardowego.
Jeśliwstajeszo4.00nadranem,niebootejgodzinie
będziewyglądałozupełnieinaczej.Ogólnązasadą
jestprzesuwaniesięojednąporęrokunakażdesześć
godzin,więcgwiazdywiosennebędąwidoczne
zimąwewczesnychgodzinachporannych,gwiazdy
letniewczesnąwiosnąwgodzinachporannychitd.
Czymsątetypy?
Zaczynamyodnazwyioficjalnegooznaczeniakaż-
degoobiektu.Katalogiinumerykatalogowemogą
napoczątkuwydawaćsięmylące,alesątometody,
którychwszyscyużywajądorozpoznawaniaobiek-
tównaniebie,więcwartojepoznać.Zabawniejest
porównaćto,cowidzimywteleskopie,zkoloro-
wymizdjęciamiwczasopismachastronomicznych,
gdzieobiektytesączęstorozróżnianetylkonapod-
stawienumerukatalogowego.
Jaśniejszegwiazdyzazwyczajmająnazwy-
historycznierzeczbiorąc,różnenazwy.Od2017
rokuMiędzynarodowaUniaAstronomiczna(IAU)
zaczęławyznaczaćoficjalnenazwyipisownię,któ-
rychużywamyteżtutaj.
Ponadtogwiazdyoznaczanesąrównieżlite-
ramigreckimilubcyframiarabskimi,poktórych
podawanajestłacińskanazwaichgwiazdozbioru
(wdopełniaczu,jakoułatwieniedlauczącychsię
łaciny).Greckieliterysąprzypisanedojaśniejszych
gwiazdw(bardzoprzybliżonej)kolejnościichjasno-
ściwobrębieichkonstelacji.NaprzykładSyriusz
jestteżznanyjakoAlfaCanisMajoris(lubwskró-
cieAlfaCMa),ponieważjestnajjaśniejszągwiazdą
wCanisMajor,WielkimPsie.Kolejnenajjaśniej-
szegwiazdytoBeta,Gammaitd.Słabszegwiazdy
widocznegołymokiemznanesądziękinumerowi
Flamsteeda(np.61Cygni),przypisanemuwedług
pozycjiodzachodudowschoduwgwiazdozbiorze.
Dlasłabszychgwiazdpowstałykolejnekatalogi.
NajpopularniejszeznichtoKatalogjasnychgwiazd
(numeryzaczynającesięodHR,pojegopoprzed-
niku,Harwardzkimpoprawionymkatalogufotome-
trycznym),KatalogHenry’egoDrapera(numery
zaczynającesięodHD)orazKatalogHipparcosa/
Tycho(numeryHIP),opracowanydlasondyHippar-
cos,którazmierzyłaodległościparalaktycznedostu
tysięcygwiazd.
Gwiazdypodwójnerównieżmająnumerykata-
logowe.FriedrichStruveiSherburneBurnhambyli
dziewiętnastowiecznymiłowcamigwiazdpodwój-
nych.Gwiazdypodwójne,którewypełniłyichkata-
logi,nosząterazichnazwiska.Zmiennegwiazdy
StruvegosątradycyjnieoznaczanegreckąliterąΣ,
poktórejnastępujeliczba.(SynFriedricha,Otto,
równieżstworzyłkataloggwiazdpodwójnych-
jegogwiazdyoznaczanesąliteramiOΣ).
Gwiazdyzmiennesąoznaczaneliterami.Pierw-
szeznanewkażdymgwiazdozbiorzebyłyoznaczane
literamiodRdoZ.Wmiaręodkrywaniakolejnych
wprowadzonosystempodwójnegooznaczania
