Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Niezwyklepesymistyczny,pozbawionypozytywnejperspektywy,lecznie-
zmiernieprzejmującytekstJeanaAmérywyrastazbiograficznegodoświad-
czeniatwórcy.
Jednakżepodobnedoświadczeniebiograficzne,podobnenaznaczenie
okrucieństwemHistoriiipodobneprzekonanieo"pewnościśmierci”może
prowadzićdoobraniainnegojęzyka.Wtymsamym1968rokuEmmanuel
Levinasznajdowałuzasadnieniedlaswejfilozofiietycznejodpowiedzialności
zaInnego–astarybliźniwydajesięprzecieżbardziejdotkliwieInnym–
wuważnejlekturzeTalmudu,będącejpodobnymaktemodkrywaniaiprzekra-
czaniadosłownychwymiarówtekstowegoprzekazu.WCzterechlekturach
talmudycznychprzekonywał:
Fakt,żekażdyinny,mójbliskijesttakże"trzecim”wstosunkudobliźniego,otwiera
mnienasprawiedliwość,rozwagęinamyśl.Możemywszakżezapomniećoowejnie-
ograniczonejodpowiedzialności,którauzasadniatroskęosprawiedliwość,osiebie
iofilozofię.Iwtymzapomnieniurodzisięegoizm.Egoizmniejestjednakanipierwszy,
aniostatni.TożeniemożemyuciecodBoga–którypodtymprzynajmniejwzględem
niejestjednąspośródwieluwartości–stanowi"tajemnicęaniołów”,tego"wypełnimy
ibędziemysłyszeć”.Tkwionawgłębijajakoja,któreniejestwbycietylkomożliwo-
ściąśmierci,"możliwościąniemożliwości”,alejużmożliwościąpoświęcenia,naro-
dzinamisensuwograniczonościbytu,tego,że"mócumrzeć”podporządkowanejest
"umiećsiępoświęcać”
18
.
Wtensposóbfilozofpróbowałnadrzędnyporządekistnieniapodporządkować
nakazowipodjęciaindywidualnegotrudujegoprzekraczania.
Filozofiailiteratura,nasycającesięwmiaręupływulategzystencjąwjej
najbardziejdotkliwymwymiarze,bywajązregułyposzukiwaniemistoty,esen-
cji,metafizycznegowymiarubytu,cieniastałości,okruchówsensu,resztek
porządkuświata,niciporozumieniazwyższąinstancją.Towłaśniedoświad-
czaniezmienności,przepływuirozpadu,bliskościkresuwreszcie,zmuszado
zwielokrotnieniawysiłków,atymsamymmożeprzynieśćgodnynajwyższej
uwagiefekt–przekroczeniaiprzezwyciężenianieuchronnegoetapu,koniecz-
negopoziomu,oczywistegoprzymusuartykułowaniaskarginalosiporządek
świata.
LeszekKołakowskiwswychpóźnychrozważaniachofilozofiiPascala,
podkreślająctytułemtezę,iżBógnamnicniejestdłużny,przekonujewistocie
otrwałościrozpoznańmyśliciela,tyczącychabsolutnejniezdolnościczłowieka
dozaakceptowaniawizjiwłasnegocałkowitegounicestwieniaitrwałościgestu
sprzeciwufilozofawobec–oświeceniowegozducha–pomijanianajistotniej-
szychpytańoludzkąkondycję.Światwspółczesny–bardziejponietzscheański
niżpokartezjański(jakprzekonujeKołakowski)–wydajesięprzestrzenią,
___
___
___
___
___
___
18
EmmanuelLevinas,Czterylekturytalmudyczne.Tłum.EwaBurska.Kraków1995,s.64–65.
13
