Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
38
HenrykSamsonowicz
jeżdżającychzazjatyckiegowschodu.Niewątpliwieideawładzymonarszej
królewskiej,cesarskiejmusibyćkażdymztychprzypadkówwidziana
inaczej.Wydajesięoczywiste,żeprzywyborzewładcyzawszestaranosię
powoływaćnadecyzjęsiłwyższychwyrażanąróżnymiznakamiodpowied-
niointerpretowanymi.Zczasemjednakcorazwiększepodstawyprawne
uzyskiwaliczłonkowierodu,legitymującysiępochodzeniemodzałożyciela
dynastii,wyznaczonegoprzezBoga.Wczasietworzeniawspólnotyzachod-
niejEuropyumacniałsiępoglądopochodzeniuwładzykrólewskiejod
Najwyższego26.Wejściedogronarodówpanującychwymagałopotwierdze-
niaprzezznakiszczególnebądź,jakwprzypadkupierwszegoKarolinga
natronieprzeznajwyższykościelnyautorytetgłowychrześcijaństwaza-
chodniego.
Napodkreśleniejednakzasługujefakt,żew„łacińskiejEuropie”ważną
rolęzawszeodgrywałaelekcja,wyrażającaaprobatędlakandydatadotro-
nu27.Jejprawneumocowanie,składspołecznyelektorów,dobórkandyda-
tówstanowiąkolejnyważnyproblemdotyczący„ideiwładzy”.Niezmienia
tofaktu,żeprzydokonywaniuwyboruwładcydługojeszczepowoływano
sięnietylkonaracjonalnąargumentację(jakwprzypadkuelekcjipośmierci
KazimierzaSprawiedliwego),lecztakżenawskazaniasiłwyższychodpo-
wiedniointerpretowane.
Sprawydziedziczeniatytułu,następstwatronu,powoływaniawładców
natronbezwskazańOpatrznościdoczekałysięprawnegouregulowania
dopierowczasach„ZłotejBulli”KarolaIV,jużwinnychsystemachpraw-
nychipolitycznychpowstałychwdobiemonarchiistanowej.WPolsce,nie-
zależnieodrozwiązańprawnych,funkcjonowałyzjednejstronytradycje
dynastyczne,którepozwalałypierwotniePiastom,anastępniebliższymidal-
szympotomkomJagiełłyzajmowaćtrondodrugiejpołowyXVIIw.,azdru-
giejelekcje,wtrakciektórychwybieranonowegowładcęniekiedyspoza
rodu„panówprzyrodzonych”.Ideawładzykrólewskiej,jakwidać,ulegała
przynajmniejodXIIIw.dalekoidącymprzekształceniom,dopoczątków
absolutyzmu,corazbardziejwywodzącsięzwoli„narodupolitycznego”.
1111111
26J.Banaszkiewicz,Tradycjedynastyczno-plemienneSłowiańszczyznypółnocnej,w:Ziemiepol-
skiewXwieku…,s.261nn.;R.Michałowski,Princepsfundator,Warszawa1989,s.77.
27R.Sobotka,Powoływaniewładcyw„Rocznikach”JanaDługosza,Warszawa2005,s.72,111.