Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WTURECKO-PERSKICHKLESZCZACH
WEPOCENOWOŻYTNEJGRUZJA–takjakwpóźnejstarożytności–stajesięwielkimpolemnigdynierozstrzygniętejbitwy
międzydwomamocarstwamiregionalnymi:tymrazemTurcjąOsmanówiszyickąPersjąSafawidów.Pokój
podpisanyw1636r.międzyrywalamiustalaostateczniepodziałstrefwpływów.Gruzjawschodnia(Kartlia
iKachetia)przypadaPersji,aGruzjazachodnia(Imeretia,Megrelia,GuriaiMeschetia)–Turcji.Granicęstanowią
GórySuramijskie(Lichi).TurcyzamykająMorzeCzarneiwprowadzajątammonopolhandlowy,comocno
odizolujezachodniąGruzjęodEuropyiświata.KartliazKachetiądostająsięzaśworbitęperskiegosystemu
kaspijskiejstrefywolnegohandluiznacznielepiejnatymwychodzą.
Alepanowanieperskiemiewałotakżeswojemrocznestrony:„dyscyplinujące”najazdyurządzaneprzezszacha
AbbasaIijegonastępców,poktórychnajechaneziemieztrudemdochodziłydosiebie.Gdywlatach40.XVII
w.odwiedzilijedwajcarscywysłannicy–książęJewfimMieszeckiidiakIwanKliuczariew–zastalikrajwstanie
ruiny:„WczęściswychwłościprzylegającychdoTyflisukrólTejmurazwładatylkodwomazamieszkanymi
miejscami,toKyzikiMarthop,agdzieindziejjestichbardzomało.(…)wziemigruzińskiejniemamiast.Może
byłytamwcześniej,aleszachwszystkiejezniszczył.(…)Ziemieuprawneporosłylasem.(…)Szachtoczyłwojnę
przeciwGruzinomwielcebezwzględnie.Dosłowniezrównałzziemiąkościołyiklasztory,miastaiwsie,domy
zdrewnaizkamienia.Pałacesąterazwruinieiniemożnaichodbudować.KrólTejmurazdługoniezabawi
wjednymmiejscu,leczprzenosisięzjednejwsidodrugiej”.
Ówmonarcha-tułaczdramatycznierozglądałsięnawszystkiestronyzajakąśpomocązewnętrzną.Wysłał
ztajnymposelstwemdoRzymu,NeapoluiMadrytumnichabazylianinaNikolosaIrubakidze-Czolokaszwili,
nazywanegopotemNikiforemIrbachemalbodonNiceforoIrbakisse.GruzinusiłowałnamówićpapieżaUrbanaVIII
ikrólaFilipaIVdowspólnychdziałańprzeciwWielkiejPorcie,do„sojuszudwóchIberii”,czarującswych
rozmówców,żeTejmurazjestkatolikiem.SamzresztąNikifor,dotejporykatolickimnichobrządkugreckiego,
przyjąłwHiszpaniirzymskikatolicyzm,bojużwtejsytuacjiniewypadałomuinaczej.Dowojnynikogonie
namówił,alewefekciejegoposelstwakatolickaEuropazbliżyłasiędoGruzji,aGruzjadoEuropy.WRzymie
wydanopierwszeksiążkipogruzińsku(1629),amisjonarzeteatyńscypojawilisięupodnóżyKaukazu.
TęsknymwzrokiemspoglądałTejmurazna„bratniąwwierze”Moskwę.DocaraAleksegopisał:„Ja,sługaTwój,
Tejmurazkrólziemiiwerskiej,bijęmnóstwopokłonówprzednajwyższymTwymcarskimtronemimodlęsię
doPananaszegoJezusaChrystusaoopiekęiochronęwielkiegoTwegokrólestwa.ObyPanBógukorzyłprzed
podnóżkiemnógTwychwrogaTwegowszelakiegoiodstępcę”.W1658r.TejmurazudałsięnawetdoMoskwy
szukaćpomocyucaraAleksego.AlewielkicarniepomógłbiednemuTejmurazowi.Wkońcusponiewierany
iuwięzionywAstarabadzieprzezszachaAbbasaII,odrażającegozboczeńcaipijaka,notabenepomatcepół-
Czerkiesa(otojakkaukaskiecnotydegenerowałysięnaorientalnymdworze!),umarłwmniszychszatach(1663),
arodacysprowadzilijegociałodokatedrywAlawerdiitamjepochowali.
WdrugiejpołowieXVIIw.,gdywPersjisłabławładzacentralna,KartliaiKachetiazarządzane(1656–1722)
przezdziedzicznychnamiestnikówszachazrodumuchrańskiego(odgałęzieniaBagratydów,prastaregorodu
królewskiego,zajmującegozamekMuchraninadrzekąAragwi)osiągnęłyznacznystopieńniezależności.Lata
wewnętrznegopokojuistabilizacjizaowocowałytampomyślnymrozwojemgospodarczym.WschodniaGruzja
złapaładrugioddech.Ródnamiestniczyprzyjąłislam,uczestniczyłwdworskichintrygachisporachteologicznych
włonieperskiegoszyizmu,alejednocześniefundowałkościołyiklasztory.StołecznyTyflisniewielesięwtedy
różniłodmiastperskichiinnychośrodkówmuzułmańskichnawschodnimZakaukaziu.
