Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
IrakliII,anonimowyportret
UpadekdynastiiSafawidówwPersji(1722)zachwiałjednakbipolarnąrównowagąnaKaukazieipociągnął
zasobąprawdziwąerupcjęanarchii.TurcywalczylizPersami,Bagratydzikachetyjscyzmuchrańskimi,wojna
domowatoczyłasiętakżewImeretii,naKachetięnajeżdżaliLezginiiinnigórale,ajakbytegobyłomało,Piotr
Wielkipodjąławanturnicząwyprawęnawybrzeżekaspijskie.KontrakcjaPersjizaNadiraSzaha(1688–1747)
okazałasiętylkokrótkimepizodem,któryniepołożyłkresuanarchiiwsamejPersji,zatodlaGruzjibyłniezwykle
bolesnyikosztowny.
NaszczęściedrugapołowaXVIIIw.,azwłaszczapanowaniekrólaHerakliusza(Iraklego)IIzkachetyjskiejlinii
Bagratydów(1762–1798)toczasudanegozaleczeniaran,ba,nawetchwilowegoodrodzenia.Tobył„one-man
show”wedleokreśleniabrytyjskiegohistorykaWilliamaEdwardaDavidaAllena.„MoienEurope,etenl’Asie
l’invincibleHercule”–miałponoćstwierdzićpruskimonarchaFryderykWielki.Toniebędziecoprawdatak
dokońcapaństwogruzińskie,araczejwielonarodowafederacjazakaukaska,próbaodtworzeniawspaniałego
dziełaDawidaBudowniczegozwiekówśrednich.Geopolitycznysensmiałobowiemtylkoopanowaniecałego
Kaukazu,niejegoczęści,dolinyczywąwozuzamieszkanegoprzezdaneplemię.Irakli,takjakDawid,doskonale
rozumiał,żetylkocałyKaukazpodwzględemhandlowo-gospodarczymimilitarno-strategicznymstanowił
określonącałość.Jegoposzczególneczęściprzedstawiałyniewielkąwartość.Wystarczy,żektórąśzkrainzaczną
omijaćszlakihandlowe,przesunąsięgdzieśnapółnocalbonapołudnieijużregiontenpopadawizolację,
marnieje.Wielcytegoświata,BizancjumiPersja,potemBizancjumiKalifat,jeszczepóźniejosmańskaTurcja
isafawidzkaPersja,zwarciwklinczu,niemoglizapanowaćnadcałymKaukazem,dlategointeresowałoich
głównie,bynieopanowałgorywal.Budowalitamtwierdze,organizowalistrefybuforoweinicponadto,
boposiadanieczęścitaknaprawdęniewieledawało.Adlakaukaskichmonarchiirozszerzeniegranicdobrzegów
KuryiAraksunapołudniuiprzedkaukaskichrówninnapółnocystwarzałonadziejęnaograniczeniedominimum
zależnościwłasnychsystemówkomunikacyjnychodwarunkówzewnętrznych.Dawałonadziejępomyślnego
rozwojunaswoichwarunkach.IraklizdołałsobiepodporządkowaćterenyodGórSuramijskich(Lichi)
doDagestanuiodWąwozuDarialskiegodoNachiczewania,asercemjegopaństwastałsięTyflis,gdziewciąż
dominowałżywiołormiański,perskiiazerbejdżański.Gruzińsko-abchaskieziemienazachódodGórLichi,targane
permanentnąwojnądomową,pozostawałypozajegokontrolą,choćstarałsiętamkiedytylkosiędało
interweniować.DochodyczerpałnowyDawidBudowniczygłówniezkontrolinadszlakamihandlowymi,
porządkującsystemmonetarny.Przeznaczałjepotemnatworzenieirozwójnowoczesnejarmiinawzór
europejski,choćzłożonejgłównieznajemnikówczerkieskich,kałmuckich,nogajskich,osetyjskich,chewsurskich,
lezgińskichipszawo-tuszyńskich.Szłonowe–regimenty,artyleria,próbywprowadzeniastałego,okresowego
zaciąguludności.SiłamitymiIraklistarałsiętrzymaćwryzachkurdyjskichkoczownikówigóralikaukaskich,ale
niebyłwstaniedokońcaopanowaćprocesówdezintegracjispołecznejifeudalnejanarchizacji.Musiałtakże
stawiaćczołaintrygomodsuniętychodwładzymuchrańskichBagratydów.Udałomusięjednakprzekonać
doswychpomysłówpochodzącegoztejliniikatolikosaAntonaoskarżanegoosympatieprokatolickie,który
powróciłzemigracjiwRosjiipomógłodbudowaćuniwersytetywTyflisieiTelawi.Sprawnezarządzanie
idyplomacjęzapewnialimuzaślicznieskupieninadworzeOrmianie.
