Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Narodowykonserwatyzm...
rownictwaposzczególnychugrupowańdużąautonomię—takorganizacyjną,
jakipolityczną.Jeszczepodzaboraminprasakonserwatywnanieinformowała
wcaleodziałalnościpartiikonserwatywnychalboczyniłatowsposóbspora-
dycznyipobieżny.(ł)Pozatymniezawszeodzwierciedlałarzeczywistypunkt
widzeniatychpartii”
60
.Autonomiatytułówprasowychdotyczyławięctakżesfery
poglądówposzczególnychśrodowisk.Więcej,częstowręczkreowałatepoglądy,
ubiegającoficjalnedecyzjewładzstatutowychideklaracjepolityczneprzywód-
ców.Jużw1876rokuStanisławTarnowski,bądźcobądźjednaznajważniejszych
postacidziewiętnastowiecznegokonserwatyzmupolskiego,przyznawał,żenpi-
smaunaswyprzedziłyopinię,izamiastbyćjejskutkiemiwyrazem,musiałybyć
jejpoczątkiem,zawiązkiemiśrodkiemjejkształcenia”
61
.
Sytuacja,wktórejprasakonserwatywnarozwijałasięrelatywniedobrze,
aprzynajmniejzdecydowanielepiejniżugrupowaniaizapleczewyborczecałego
ruchu,nieoznaczałajednakbrakupoważnychproblemówograniczającychznacze-
nieiwpływyposzczególnychtytułów.Problemytebyłyszczególnieodczuwalne
przedodzyskaniemniepodległości.Takżewtymprzypadku—niebezkonse-
kwencjidlapozycjiprasykonserwatywnejwdwudziestoleciumiędzywojennym
—istotnątrudnościąokazałsięprzedewszystkimzaborczypodziałziempol-
skich.Częstowręczuniemożliwiałondotarciedoczytelnikówzinnychregionów
dawnejRzeczypospolitej.Prowadzeniekolportażunaterytoriumobcychpaństw
wymagałobowiemkażdorazowozgodyichwładz,którątrudnobyłouzyskać,
ałatwostracić
62
.Ograniczenietodotyczyłonietylkoinicjatywwydawniczych
konserwatystów,lecztowłaśnieoniodczulijenajmocniej,ponieważkierowali
swepublikacjedospecyficznejkategoriiczytelników,jakąstanowiązawszeniezbyt
liczneelityspołeczne.
Problememniemniejkłopotliwymokazałsiędlaprasykonserwatywnejsto-
sunekwładzzaborczychdotreściprogramowychipolitycznych,publikowanych
60
RudnickiSz.,Działalność…,s.17.
61
TarnowskiS.,StudyaPolityczne,Kraków1895,t.I,s.124.
62
Więcejnatentemat:HajdaszE.,SzlachtaB.,„PrzeglądPoznański”—pismopolskich
ultramontanówpołowyXIXwieku,w:BorowikB.,MichW.(red.),Zdziejówprasykonser-
watywnej.Przeglądtytułów,Lublin2009,s.43-64.
–56–
