Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdziałpierwszy:Drogadowojny
ImperiaprzeżyływiekXIXróżnie,naogółźle.Jedyne,
którepowstałowtymczasiewnaszejczęściEuropy
–RzeszaNiemiecka–byłorównocześniejedynym,które
ostatniedekadyprzed1914rokiemmogłozaliczyć
doudanych.
NamapieEuropyŚrodkowo-iPołudniowo-
Wschodniejzroku1815widzimyczterymocarstwa:
Prusy,Rosję,AustrięipaństwoOsmanów.Wchwili
wybuchuwojnyprawiestolatpóźniejgranice
napółnocywykazująsięzdumiewającąstabilnością.
NiemcygraniczązRosjąnaterytoriumPolski.Austria
przekształciłasięwAustro-Węgry,alejejpółnocna
granicazmieniłasięminimalnie;tylkonapołudniu,
poaneksjiBośni-Hercegowinyw1908roku,sięga
zdecydowaniedalej.Iwłaśnietu,naBałkanach,
zmianysąnajwiększe:imperiumosmańskieutraciło
swojeeuropejskieprzedpole.Namapiez1914roku
widzimySerbię,Czarnogórę,Grecję,Bułgarię,
RumunięipowstałąledwierokwcześniejAlbanię:
wsumiesześćpaństwteoretycznienowoczesnych,czyli
narodowych.Wzdłużichgranicmamymniejszości
etniczneireligijne,terytoriapodrugiejstronie
uznawaneztakichczyinnychprzyczynzawłasne,
mnóstwowzajemnychpretensji.Każdezbałkańskich
państwnarodowychuchodziwEuropieZachodniej
zazacofane,ichwskaźnikicywilizacyjne–długośćżycia
iśmiertelnośćniemowląt,alfabetyzacja,
industrializacjaiurbanizacja–rzeczywiściesądość
odległeododpowiednichdanychdlaHolandiiczy
Danii.
Porównywalnekłopotymatylkojednozmocarstw:
Rosja.Oddawnajestnajwiększympaństwem
naświecie,sięgaodŁodzi,„ManchesteruWschodu”,
poPacyfik.Oddawnateżnależydoekskluzywnej
rodzinyimperiów.Jednocześnieborykasię
zproblemamiwyjątkowymiwtymgronie:niezna
