Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
19
WarunkirozwojuhumanistykiakademickiejwXIXstuleciu
wwyraźnejopozycjidoinstytucjiobcejiwrogiej,jakąbyłuniwersytet
rosyjski-historiategoostatniegostanowiistotnąwyrwęwtejcią-
głości,mimożewykładalinanimpolscyprofesorowie,akształcilisię
wwiększościPolacy.Rosyjskijęzykwykładuorazzadaniapostawione
przeduczelniąprzezpetersburskieMinisterstwoOświeceniaPubliczne-
gonadałymupiętnoinstytucjirusyfikacyjnej,sprzecznejzpotrzebami
społeczeństwapolskiego,walczącejzwszelkimiprzejawamipolskości.
Wartojednakuświadomićsobie,żewopiniiniektórychbadaczy
zachodnichUWodpoczątkuswegoistnienia,zracjiswojejgenezy
orazpołożeniageograficznego,należałdorodzinyuniwersytetówrosyj-
skich-byłbowiemjednymzośmiuuniwersytetów,którenaprzełomie
lat20.i30.znajdowałysięwImperiumRosyjskimlubnaterenachod
niegozależnych.Trzebateżpodkreślić,żewtymokresieażwczterech
znichjęzykiemwykładowymniebyłrosyjski
3
.Zachowywanieodrębno-
ścijęzykowejiorganizacyjnejczęściuniwersytetówImperium-wbrew,
zdawałobysię,interesompaństwa,którejeutrzymywało,aniektóre
znichwręczpowołałodożycia-trwałotakdługo,jakdługoRosja
prowadziłapolitykęponadnarodowejintegracji.Oilenierosyjskieeli-
tyokazywałylojalnośćiposłuszeństwopaństwu,władzawspółpraco-
wałaznimi,zachowywałaichprzywileje,kierującsiętolerancjąinie
narzucającjednolitych,ogólnopaństwowychkryteriów.Początkiem
końcatejpolitykinarodowościowejRosjibyłopowstaniestyczniowe,
którespowodowałozwrotwkierunkuDnacjonalizacji”Imperium.Jej
cechamibyłowyraźnewzmocnienieadministracyjnejintegracjiprzez
stopniowąlikwidacjęspecjalnegostatusuprzyznanegonarodomwcho-
dzącymwskładCesarstwa,połączonązrusyfikacjąkulturalną,obej-
mującąjednolitośćjęzykową.Tenzwrotpolitycznysprawił,żemimo
wahańiwątpliwościzdecydowanosięnaprzekształcenieSzkołyGłównej
wuniwersytetrosyjski,zamiastjązlikwidować,jakuczynionotozKró-
lewskimUniwersytetemWarszawskimpopowstaniulistopadowym4.
Mimowięctego,żedyplomfundacyjnyUWpodpisałcesarzrosyj-
skiizarazemkrólpolskiAleksanderIiżeozgodęnaotwarcieSzko-
łyGłównejmargrabiaAleksanderWielopolskimusiałusilniewalczyć
wPetersburgu,tenpunktwidzeniaprezentowanyprzezzachodnich
badaczyjestjednakPolakomzupełnieobcy,takdaleceprzyzwyczaili-
śmysięuważaćKrólewskiUniwersytetWarszawskiiSzkołęGłówną
zauczelnieczystopolskiezeswegorodowodu,ducha,językanauczania
iskładunarodowościowegouczącychikształcącychsię.
Zarównoprzytworzeniuuniwersytetuw1816r.,jakiprzyjego
odbudowiepo30latachpodnazwąSzkołyGłównejWarszawskiej,jed-
nymzpodstawowychproblemówbyłoznalezienieodpowiedniejkadry
