Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
zwaBógpojawiałasięwformachpowitalnych,życzeniach,wwypowiedziach
sprawczychzorientowanychwokółczasownikówillokucyjnychitd.Ciekawe
sąwnioskinaturykulturowej,zjednejstronyakcentująceautentycznąre-
ligijnośćminionychepok,zdrugiej-postępującezczasemzeświecczenie
obyczajówkomunikacyjnych(CYBULski2003:281-284,2005:199-201).Wtym
kontekściewłaśniemożnamówićnaprzykładozmianiefunkcjionimuBóg,
któryzpełnosemantycznejjednostkiobecnejwkomunikacjiwiekówdaw-
nych,konotującejtakiecechyjakopieka,pomoc,zwierzchnośćnadświatem
itd.,stałsięskładnikiemnierzadkoznaczeniowopustym,obecnymwformu-
łachetykietalnychnazasadziestylistycznejinkrustacjiiusankcjonowanejtra-
dycjąautomatycznejrepetycji.Bogatoreprezentowaneizróżnicowaneformy,
naprzykład:dajciBógdzień,pomagaBóg,Boguwastuzostawiam,komuBóg
icnotamiła,zamnąwychodzązużycia,areliktemepokipozostająalbozla-
icyzowanedajBóg,alboograniczonedokomunikacjikościelnejniechbędzie
pochwalonyJezusChrystus.Modlitewnyizarazemoralnycharakteretykiety
językowejdobyśredniopolskiejkonstytuującywznaczącymstopniureligijny
kształtdawnejkomunikacjiustępujezczasem,naskutekznacznejfrekwencji,
użyciomzwyczajowymibezrefleksyjnym.Charakterminionejepokiwpełni
oddająsłowa:"Znamieniemdawnejobyczajowościbyłozwłaszczaużywanie
imieniaboskiegowewszelkichsytuacjach-odintymnegowyznaniapo
uroczystąoracjęwobectłumu-iwewszelkiegotypuwypowiedziach-
mówionychipisanych,prywatnychipublicznych,potocznychiretorycznie
ozdobnych,oryginalnychistereotypowych.To,codlanasświeckie,niegdyś
przesyconebyłoduchowością.Znajdowałowtensposóbswójjęzykowy
wyrazgłębokieprzeświadczeniewywodzącesięzteoriiboskiegoprowiden-
cjalizmu,żebiegżycialudzkiegowrazznajdrobniejszyminawetjegoskładni-
kami,biegsprawpublicznychicaławogólehistoriaświatazależyodstałych
ibezpośrednichinterwencjiboskich.Znajdowałoteżzwolennikówprzeko-
nanieoszczególnejpieczyboskiejnadRzeczpospolitą”(CYBULski2003:282).
Jednązcechwspółczesnejlingwistykijestjejwyraźneskoncentrowanie
najednostkachwyższegorzędu,głównietekścieidyskursie.Tekstocentryzm
ówskutkujeznacznąuwagą,jakąobdarzasięinstrumentariumdobadań
tegopoziomukomunikacji,czyliprzedewszystkimtekstologię,genologię
lingwistyczną,teoriędyskursuorazstylistykę-wszystkiejebowiemłączy
dziśholistycznepodejściedotekstu.Wartozatemzastanowićsięnadzwiąz-
kamionomastykizrefleksjąnadtekstem.Obszarem,któremuchciałbym
sięszczególnieprzyjrzeć,będzieonomastykaliteracka.Zaopracowanie
przełomowewzakresieonomastykitekstówartystycznychepokdawnych,
zarównowaspekcieujęciatematu,jegoanalitycznegorozmachu,jakifilolo-
gicznejakrybiiprowadzącejdosyntetycznychwniosków,należyuznaćmo-
Onomastycznekontekstyhistoriijęzyka
15
