Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
nakompromisy),stanowiłprzykładiwyzwaniedlanaswszystkich.WokresiepoczątkowymTeatru
Laboratorium,kiedyzoficjalnegośrodowiskateatralnegodobiegałydonasgłówniegłosy
szyderstwaipogardy,Byrscynawiązaliznamigłębokitwórczykontakt,popieralinasidodawali
namodwagi.Mojarelacjaznimistałasięartystycznąprzyjaźniąnacałeżycie”5.
JerzyGrotowskiiLudwikFlaszennatlescenografiido
Misteriumbuffo
wedługWłodzimierzaMajakowskiego,
Opole,Teatr13Rzędów,1960.
Fot.LeonardOlejnik
ZpewnościąwartosięzastanowićnadtymiczteremazdaniamiGrotowskiego.Ojakich
„wartościachwyższych”jestwnichmowa?DlaczegoByrscy,ocenianiprzezeńjakoludzienieidący
nażadenkompromis,nosilinasobie„piętnoideologicznychheretyków”icotoznaczyło?
Wreszcie:coznacząokreślenia,żeteatrByrskichbyłdlaniektórych(wtymrównieżidla
Grotowskiego)„natchnieniemiźródłemsiły”,aichetosstanowił„przykładiwyzwanie”,dodając
innymodwagi?Tobyłyprzecieżfundamentyowej„artystycznejprzyjaźninacałeżycie”,azatem
takiejprzyjaźni,któraprzetrwaławszystkoiktóradlainnychmożebyćrównieżprzykładem
iwyzwaniem.Abynatepytaniaodpowiedzieć,trzebanajpierwzrozumieć,kimbyliIrenaiTadeusz
Byrscy.Przytymnależysobieuświadomićfakt,żedziałalnośćJerzegoGrotowskiegojestdzisiaj
nieźleznana,najejtematzaśistniejeobszernaiwielojęzycznaliteratura,natomiast
kilkudziesięcioletniapracaByrskich,którzybezsprzecznieodegraliważnąrolęwpolskiejkulturze
(nietylkowteatrze),alezwłasnegowyborudziałaliraczejwcieniuiniepojawialisię
napierwszychstronachgazetaniwokienkachtelewizorów–wymaganiewątpliwieomówienia.
Przedewszystkimzewzględunamłodszychczytelników,alenietylko.
Pierwszyproblem,jakisiętutajwyłania,jestnastępujący:czytraktowaćIrenęiTadeusza
Byrskichwspólnie,jako„jednegoczłowiekawdwóchosobach”–jakokreśliłtenzwiązekjeden
zichkieleckichaktorów,JanGüntner6–czyosobno?Niejesttowcaleprostadecyzja,azarówno
pierwsze,jakidrugierozwiązaniemaswoje„za”i„przeciw”.Ostateczniezdecydowałemsiętam,
gdzieokazywałosiętouzasadnione,traktowaćichoddzielnie,bo–natyle,nailemiałem
szczęścieichpoznać–bylitozdecydowanieinniludzie,siłaichrelacjizaśpolegałamiędzyinnymi,
amożenawetprzedewszystkimnatym,żepotrafilisięonipięknieodsiebieróżnić.Towłaśnie
wzajemnieichwzbogacałoiumacniało.Tamjednak,gdzienależałotraktowaćichdziałalność
łącznie,zrobiłemto,piszącoIrenieByrskiej,ponieważjejbiogramomawiamjakopierwszy.
(GdybyjakopierwszybyłomawianybiogramTadeuszaByrskiego,byłobyrzeczjasnaodwrotnie).
AutoremnotbiograficznychobojgaByrskichjestWitoldSadowy,którynajpierwopublikował
jenałamachczasopismjakoartykuływspomnieniowe,anastępniewswojejcennejiużytecznej
książce
Ludzieteatru.Mijająlata,zostająwspomnienia
7.Zniejorazzwydanejw1976rokuksiążki
TadeuszaByrskiego
Teatr–radio.Wspomnienia
8zaczerpnąłemprzedstawionetutajinformacje,
posiłkującsięrównieżinnymitekstami,przedewszystkimznakomitymportretemByrskiego
autorstwaZbigniewaRaszewskiego9,atakżeniepublikowanymbiogramemIrenyByrskiej,który
znajdujesięwzbioracharchiwalnychZwiązkuArtystówScenPolskichprzyAlejachUjazdowskich
wWarszawie10.
