Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
InspiracjefilozoficzneCarlaMengera
7
cendóbrzindywidualnychwartościowańsprzedawcówikupującychna
rynku.RównieżdrugienajwiększeosiągnięcieMengera,czyliwyjaśnienie
spontanicznegopojawieniasiępieniądzawwynikuindywidualnegodo-
strzeganiaróżniczbywalnościdóbrorazprzewidywaniakorzyścizunik-
nięciaproblemupodwójnejzbieżnościpotrzeb,idealniepasujedoprzed-
stawionegoschematu.
Cociekawe,mimożewZasadachekonomiiMengernazywałswojąme-
todęempiryczną,tojużwpóźniejszychBadaniachdokonałrozróżnienia
wteoriiekonomiimiędzyorientacjąścisłąarealistyczno-empiryczną.Zgod-
nieztymteoriaścisłazajmujesięzzałożeniatylkopewnymwycinkiem
rzeczywistości,nierościsobieprawdowyczerpującegoopisu.Wszczegól-
nościteoriaekonomiiDuczynasdokładnieśledzićirozumiećprzejawy
interesuwłasnegowwysiłkachczłowiekaekonomicznegozmierzających
dozaspokojeniajegopotrzebmaterialnych”(Menger1996,s.87).Menger
wręczzastrzega,żenajprostszeelementy,doktórychsięgateoriaścisła,
sąDczęściowonieempiryczne”i(nieempirycznie)izolowaneodwszystkich
innychwpływów(Menger1996,s.61).Niedziwiwięc,żeaustriackieko-
nomistabyłbardzokrytycznywobecpróbsprawdzaniaścisłejteoriiprzez
doświadczenie.Jakstwierdzał:
Chęćtestowaniaczystejteoriiekonomiiprzezdoświadczeniewjego
pełnejrzeczywistościjestprocesemanalogicznymdomatematyka,
którychciałbykorygowaćzasadygeometriipoprzezpomiarrzeczy-
wistychobiektów(Menger1996,s.70).
Obronaistnieniaiodrębnościścisłejteoriiekonomiiodinnychdziedzin
badawczychbyłydlaMengeracentralnympunktemwMethodenstreit,
sporzeprowadzonymzprzedstawicielamitzw.młodszejniemieckiejszko-
łyhistorycznej,zwłaszczazjejprzywódcą,GustavemvonSchmollerem.
WBadaniachnatrafiamynapodziałekonomiipolitycznejnatrzy
dyscypliny:
•naukihistoryczneistatystyczne,którychcelemjestbadanieiopis
jednostkowejistotyijednostkowychrelacjizjawisk,
•naukipraktyczne(politykagospodarczaifinanse),którychzada-
niemjestformułowaniemaksymizasaddlawłaściwegodziałania
wedługokreślonychwarunków,
•naukiteoretyczne,którychcelemjestbadanieiopisogólnejistoty
zjawiskiogólnychrelacjimiędzynimi(prawnauki)(Menger1996,
s.38–40).
WramachnaukteoretycznychMengerrozróżniłorientacjęścisłą,opi-
sanąpowyżej,odorientacjirealistyczno-empirycznej,którejzadaniem
byłoujęcietypówitypowychrelacjiwcałejichzłożoności.Jakzauważał,
pełnerozwiązanietegoproblemujestnieosiągalnezuwaginaograniczenia
poznawczeczłowiekainiepowtarzalnośćrzeczywistychzjawisk.Wprak-
tyceprawarealistycznesąwięctylkoregularnościamiwyprowadzonymi
