Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
Rozdział1.SytuacjanieruchomościzabytkowychnaDolnymŚląsku…
nichzarównorepatriancizZSRR,jakiemigrancizinnychziemPolski41.Przesunięcie
graniczewschodunazachódspowodowałoutratęWilnaiLwowa,którewcześniejsta-
nowiływażneośrodkiintelektualneikulturalnewkraju.NatomiastniemieckiBreslau
zastąpionyzostałpolskimWrocławiem.Domiastanapłynęłowielunaukowców,artystów
ilekarzyprzywożącychzesobąlwowskietradycje,dziedzictwokulturoweiintelektualne.
Wtakzmieniającymsięspołeczeństwieorazpowstałejmieszancekulturowejtrudno
byłomówićozachowaniutożsamościkulturowejorazposzanowaniutego,cozastano
nanowychziemiach.Miałotopoważnenastępstwa:ludnośćprzestałaidentyfikować
sięzdziedzictwemkulturowymregionu,zanikłopoczucieprzynależnościdowłasnego
narodui„swojegomiejscanaziemi”
,alerównieżświadomościdziedzictwakulturo-
wego42.Dałosiętozauważyćszczególnienawsi.Oczywiścierespektowanotradycję,
zwyczajeiobyczaje,leczzabytkiarchitekturywzasadziewtosięniewpisywały.To
opóźnieniewsiwynikałozbrakurealnychdziałańinstytucjikultury,atakżeograniczo-
negodostępudodziełkulturyisztuki,alerównieżedukacji
43
.Dodatkowo,zachowania
mieszkańcówwsiniebyłyregulowaneprzezprzepisyinormyinstytucjonalneztaką
siłą,jaktomiałomiejscewmiastach44.
Kwestiąmającącharakterzarównodziałańpolitycznych,jakinastrojówspołecz-
nych,niewątpliwiewpływającąnazachowanieniektórychobiektówzabytkowych,
byłarównieżantyniemieckośćinienawiśćspołecznadowszystkiego,coniemieckie.
Wynikałyoneztragicznychprzeżyćwojennych,wspólnejchęcizemstynaokupantach
orazuzyskaniazadośćuczynieniazadoznanekrzywdy
45
.Postawatakawyraźniesię
zaznaczaławobszarzeszerokopojętejkultury.Wdokumentacjinazwę„Niemcy”lub
„Niemiec”pisanomałąliterą,anakoncertachunikanoutworówRyszardaWagnera46.
Podstawowymizamierzeniamiakcjirepolonizacyjnejprowadzonejnatzw.Ziemiach
Odzyskanychbyłozatarciewszelkichśladów„niemczyzny”
,któreobejmowały47:
-wyrugowaniejęzykaniemieckiego,szczególniezeszkół,
-
usunięcieniemieckichnapisówzbudynkówpublicznychiprywatnych,kościołów,
kaplic,cmentarzy,krzyżyprzydrożnych(wyjątekmiałystanowićobiektyocharak-
terzezabytkowym)48,kawiarni,sklepóworazprzedmiotów(równieżobrazówbez
wartościartystycznych),atakżezdrukówurzędowych,
41Tamże.
42J.Pruszyński,Dzierżenierzeczycudzych…,dz.cyt.
43
B.Urgacz,Niektóreproblemysocjologiczneprogramowaniadziałalnościkulturalnejwśrodowisku
wiejskim,[w:]Odalszyrozwójkulturynawsidolnośląskiej,A.Omelaniuk(red.),DolnośląskieTowarzystwo
Społeczno-Kulturalne,Wrocław1977,s.51-52.
44
W
.Misiak,Samodzielnośćkulturowawsi,[w:]Samodzielnośćkulturowawsi,W
.Misiak(red.),Krajowy
OśrodekDokumentacjiRegionalnychTowarzystwKultury,Ciechanów-Wrocław1993,s.36.
45A.Sakson,NiemcywświadomościspołecznejPolaków,[w:]PolacywobecNiemców.Zdziejówkultury
politycznejPolski1945-1989,A.Wolff-Powęska(red.),InstytutZachodni,Poznań1993,s.409.
46Tamże,s.412.
47AANwWarszawie,MKiS,NDMiOZ,Pismowsprawiewzmożeniaakcjirepolonizacjinaobszarze
ZiemOdzyskanychzdnia26.04.1948r.,sygn.3/27,s.33.
48Wpraktyceusuwanonapisyrównieżzzabytkówiinnychbudynkówowartościachunikatowych,
np.pamiątkowynapisniemieckiumieszczonynaówczesnymbudynkuAkademiiMedycznejprzy
ul.Nankieraoraznapis„Markthalle”
,któryskutozwrocławskiejHaliTargowej.
