Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
HannaGosk
napodmuremstraceń(1948,tomSzekspir),Złoteokna(1952,tom
Żyweimartwemorze)iemigracyjneszkiceAndrzejaBobkowskiego
–PożenanieorazList13.
To,cowdużejczęściznichukazywano,miałoznamionasurowego
osąduprzedwojennejkoncepcjiżyciapolitycznegoorazkonstatacji
zagubienialudziukształtowanychświadomościowowIIRzeczpospoli-
tej,którzypodoznaniachokupacyjnychzróżnymskutkiem,aczasem
bezskuteczniepróbowaliodnaleźćsięwpowołanejwłaśniedożycia
PolsceLudowej,cosprawiało,iżniektórzydecydowalisiępozostać
naemigracji(oemigrantachwspominająwswoichopowiadaniach
iHertz,iRudnicki,ichwyborompoświęcauwagęBobkowski).
Bysięprzekonać,jakwtekstachliterackichrysowałasięświado-
mośćPoczątku,wartonajpierwspojrzećnateznich,któreodnoto-
wująsytuacjęzmianyiopisująstosunkowonieodległą,przedwojenną
przeszłośćjakominionąepokę,nacowskazujetonsurowejoceny,
(połączonejczasemzniejakąnostalgią14),przedewszystkimjednak
tendencjadonazywaniamechanizmówrządzącychówczesnąrzeczy-
wistością,którebyłybyniedostrzegalne,gdybynadalzachowywały
aktualność.Bowiem,jakwiadomo,to,codecydujeocharakterze
epoki,dlaniejsamejjestprzezroczyste.HWpełnizapachemepoki
możnasiędelektowaćdopierowtedy,kiedyonaodejdzie”15.Wówczas
wukazującejjąliteraturzewyraźniepojawiasię(poprzedzonauchwyt-
nązmianąsytuacji)narracjakońcapewnejrzeczywistości.
13AndrzejBobkowski,Pożegnanie,„Kultura”1948,nr6,List,HKultura”1948,
nr9–10.CytatyztekstówBobkowskiegopodajęwedługtychwydań.
14WedługAnkersmitanostalgiastanowinajsilniejsząformępamięci:Hjest
zawszepołączonazsilną,bolesnąświadomościąpozostawaniawniemożliwym
dopokonaniadystansieoddzielającym[podmiot]odprzedmiotunostalgicznej
tęsknoty.”Por.tegoż,TheRiseandFallofMetaphor,KaliforniaUniversityPress,
Berkeley1994s.197inast.WopowiadaniachHertzanp.skutecznietłumisię
nostalgię,którajednakdajeosobieznaćprzyprawionanutąmelancholii,ajak
powiadafreudowskaanalizamelancholii,uczuciaprzezniąwywoływanepobu-
dzająniejasną,aczkolwiekuporczywąświadomośćmoralnegofiaska,jakąma
podmiotwodniesieniudoobiektupamięci.Winnymkontekściepiszeotych
zagadnieniachFrankAnkersmitwszkicuPamiętającHolocaust:żałobaimelan-
cholia[w:]Pamięć,etyka,historia.Anglo-amerykańskahistoriografialatdziewięć-
dziesiątych.Antologiaprzekładów,red.EwaDomańska,tłum.różni,Wydawnictwo
Poznańskie,Poznań2002,s.183.
15FranklinR.Ankersmit,Historiografiaipostmodernizm,dz.cyt.,s.160.
