Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
HannaGosk
brzmiąjakkwintesencjarzeczywistościnaopak,sygnalizująfun-
damentalnązmianęwpojmowaniurudymentówludzkiegoświata:
Hmożeszsięśmiaćzemnie,jaterazwierzęwBoga,ajeśliniewBoga,
towjakąśsiłęwyższą.Jawiem,żedlaciebiewobecnympołożeniu,
jesttoniepojęte,aleBógniewglądawdrobneniesprawiedliwo-
ściświata.Onkierujecałością.Patrz,jakiświatjestpiękny.Kwiaty
pachną,ptakiśpiewają,słońceświeci.[ś]Nie,Bógjestitrzebasię
poddaćjegowyrokom.Azresztą,spodziewamsię,żedaszsobiejakoś
radę”17.(podkr.H.G.)
Nowasytuacja,wktórejzabycietym,kimsięurodził(Żydem),
człowiekowigroziśmierć,nazwanazostajeeufemistycznieHobecnym
położeniem”,bezdoprecyzowania,jakietopołożenie,bowiemkażde
jegodookreśleniewdotądużywanymjęzykuzabrzmiałobyzjednej
stronyabsurdalnie,zdrugiej–jakoskarżeniepodważającepodstawy
cywilizacjistworzonejprzezludzkośćwXXwieku.Jakawięcjest
prawda?Pragmatyzmnakazujeuważaćzaprawdziweto,coniewpro-
wadzadysonansumiędzyprzychodzącymzzewnątrz(uchwyconym
przezzmysły)askładającymsięnastanintelektualnegoposiadania
człowieka18.Gdytakidysonanspowstaje,nierozumiesiętego,cosię
widzialboodmawiasiętemuracjiitoniedlatego,żetakniejest,
aledlatego,żezakłócatoharmonięmiędzyświatemaprzekonaniami
człowieka,którynaówświatpatrzyinaczej,więcniewie,jakzare-
agowaćnatęzmianę,byprzetrwaćzawirowanie.Wstarymjęzyku
możnaująćtotylkozaimkiemnieokreślonymHjakoś”iinstynktownie
staraćsięoHwpasowanieświata,którywypadłzposad–jakpisze
JerzyJedlicki–wkategoriestabilnychideologii,[co]stanowimecha-
nizmintelektualnegooswajanianiesamowitości.Rzeczywistośćjest
niesamowitawswoimchwilowymstężeniupotworności,alemimo
tostanowiciągdalszyznanychdobrzezmagańChrystusazszata-
nem,naroduznajeźdźcą[ś]”19.Toteżpolskiinterlokutorżydow-
17ArturSandauer,Nocpraworządności[w:]tegoż,Śmierćliberała,Książka,
Warszawa1947,s.74.Kolejnecytatyztegowydanialokalizujęwtekście,podając
wnawiasienumerstrony.
18Piszeotymm.in.MichałP
.MarkowskiwszkicuAntropologia,humanizm,
interpretacja[w:]Kulturoweteorieliteratury.Głównepojęciaiproblemy,red.
M.P
.Markowski,R.Nycz,Universitas,Kraków2006,s.144–145.
19JerzyJedlicki,Dziejedoświadczoneidziejezaświadczone[w:]Dziełolitera-
ckiejakoźródłohistoryczne,red.ZofiaStefanowska,JanuszSławiński,Czytelnik,
Warszawa1978,s.354.
