Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Stosunkirosyjsko-chińskiedo1991roku
55
runkachwzrastającejprzewagiRosjiwzakresiemilitarnym,gospodarczym
ipsychopolitycznym”184.
Przewagatautrzymałasięwkolejnymokresie-radzieckim.ZSRRodpocząt-
kukontrolowałruchkomunistycznywChinach,poniekądnawetgostworzył,
anapewnodominowałwnimwlatach20.Jednakżeradzieckiewpływyzostały
gwałtowniezahamowanenaskutekdziałańCzangKaj-szeka,achińscykomu-
niściwycofalisięnawieś,gdziedominacjęnadruchemprzejęłafrakcjaMao
Zedonga,będącawistociebardziejnacjonalistycznąniżkomunistyczną.Mao,
mimootrzymywaniawsparciamaterialnegozMoskwyiformalnejpodległości,
zdołałzachowaćniezależność.Chińscykomuniścizdobyliwładzęprzymałym
wsparciuStalina(którydokońcawojnydomowejwChinachgrałnadwiestrony,
tj.utrzymywałrelacjezarównozkomunistami,jakiKuomintangiem).Stądteż
odmomentupowstaniaChińskiejRepublikiLudowejkomuniścichińscymimo
deklarowanegoposłuszeństwastaralisięzachowaćmaksymalniedużoautonomii,
cowdużejmierzeudałoimsięosiągnąćpośmierciStalina.PozycjaChinwzrosła
natyle,żepodkonieclat50.rzuciłyonewyzwanieZwiązkowiRadzieckiemu
jakoprzywódcyruchukomunistycznegoichociażprzegrałytęrywalizację,to
faktrzuceniawyzwaniadoprowadziłdorozłamuradziecko-chińskiego,którego
najbardziejjaskrawymprzykładembyłystarciaoWyspęDamanskąw1969r.
(przegraneprzezChiny).PonichChinydokonałyspektakularnejwoltynaZa-
chód,zaśstosunkiradziecko-chińskiepraktyczniezamarły:ichnormalizacjanie
nastąpiłaażdo1989roku.Okresnradziecki”charakteryzujesiędominującym
wpływemZSRR,którenieustannieingerowałowsprawychińskie,orazdwu-
znacznąpostawąchińskichkomunistów,zjednejstronywidzącychzaAmurem
wzórmodernizacyjnyreformspołecznychiustrojowych,azdrugiej-zagrożenie
dlasuwerennościkraju185.
Donormalizacjistosunkówradziecko-chińskichdoszłodopierowwyniku
wizytyMichaiłaGorbaczowawPekiniewmaju1989roku(choćprzezcałądekadę
lat80.tenprocespowolipostępował)
186
.Jednakżebyłtoostatnimomentistnienia
184B.Rychłowski,op.cit.,s.16.
185
Wątkistosunkówradziecko-chińskichpojawiająsięwnastępującychmonografiach:
M.Smoleń,Straconedekady.HistoriaZSRR1917-1991,Warszawa-Kraków1994;J.Polit,
Chiny[HistoriapaństwświatawXXwieku],Warszawa2004;J.Polit,Podwiatr.CzangKaj-szek
1887-1976,Kraków2008;L.M.Lüthi,Chiny-ZSRR.Zimnawojnawświeciekomunistycznym,
Warszawa2011;Р
.А.Мировицская,Китайскаягосударственностьисоветская
политикавКитае1941-1945,Москва2000;M.R.Sławiński,GenezaChińskiejRepubliki
Ludowej,Warszawa1987;W.J.Dziak,J.Bayer,Mao.Zwycięstwa…;A.Fursenko,T.Naftali,
TajnawojnaChruszczowa,Warszawa2007.
186Oprocesienormalizacjistosunkówradziecko-chińskichtraktujeprzedewszystkimmo-
nografiaT.Dmochowskiego,Radziecko-chińskie…;również:Ю.М.Fаленович,История
взаимоотношеийРоссиииКитая,к.3:oдинстрой,двагосударства(1949-1991),Москва
2011.
