Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Zliteraturypolitycznej.RecenzenciRomanaDmowskiego
Nieuleganajmniejszejwątpliwości,iżgłównykierunekekspansji
rosyjskiejniekierujesiędziśprzeciwPolsce.Jesttofakttakczęsto
powtarzany,iżnawetpowtarzaniegostajesięniecobanalne.Jeśliten
stanrzeczyutrzymasięraznazawsze,będziemożnaśmiałotwierdzić,
iżwtejdziedzinieprzyszłośćniepracujeanidlapolskiejracjistanu,
aniprzeciwniej.Alenienależyzapominać,żejużdwukrotniemyślano
wPolsce,iżodwróconaodniejekspansjaRosjiskierujesięzawszena
innekoryto.Myślanotakwkołachsenatorskichwchwilizawierania
pokojuGrzymułtowskiego
14
,gdyzdawałosię,iżudasięRosjębezreszty
skierowaćprzeciwTurcji.Myślanotaknapoczątkuwielkiejwojny
północnej
15
wkołachnajświatlejszychdoradcówzmarłegokrólaiślady
tejwiarypozostaływkorespondencjiSzczuki,Załuskiegoiinnych.
Sytuacjauległaotyletylkozmianie,iżniechodziłojużoTurcję,tylko
Szwecję.DziśchodzioDalekiWschód.
CałapolitykazagranicznaNarodowejDemokracji,całyprogram
antyniemiecki,antyukraiński,filoczeski,opierasięnailuzji.Iluzją
tąjestwiara,żeliniaekspansjirosyjskiejnigdyniewrócidoEuropy,
iżnawschodzieniebędziejużnicnowego.Trudnozaprzeczyć,iż
kierunekpolitykiRosjiprzedsamąwojnąświatowąbyłwówcze-
snejsytuacjiwielkimbłędem.Prawdatanatychłamachzostała
stwierdzonaztakimautorytetemitalentem,iżtrudnobyłoznią
polemizować16.Panslawizmbyłideąbezsprzeczniewielkąibądźco
bądźeuropejską.Aleniemożnazaprzeczyć,iżeuropejskikierunek
ekspansjipolitycznejRosjiwtychlatachbyłciężkimbłędem.Tujed-
nakniemożnazapominać,iżodczasutychpamiętnychlatpaństwo
rosyjskieutraciłowszystkieważnenabytki[zczasów]odpoczątku
panowaniaPiotraWielkiegoażpowiekXX.Sprawętętrzebastawiać
14
Traktatkończącyrozpoczętąw1654wojnępolsko-rosyjską,zawartyw1686wMoskwie,
utrwalającywarunkirozejmuandruszowskiegoz1667,czyliutratęprzezRzecz-
pospolitąSmoleńska,KijowaiUkrainyZadnieprzańskiej.
15Wielkawojnapółnocna-toczonawlatach1700-1721przeciwSzwecjiprzezDanię,
SaksonięiRosję(od1715takżeprzezHanoweriPrusy).Przyniosłautratęmocarstwo-
wegostanowiskaSzwecji,osłabienieRzeczypospolitejiwzrostpozycjiRosji.
16
ObłędnymkierunkuekspansjiRosjicarskiejwprzededniupierwszejwojnyświa-
towejpisałMackiewicz:Cat,Trzyprzyczynykatastrofy,nSłowo”z7lipca1931(tekst
stanowifragmentksiążkiS.Cat-Mackiewicz,Myślwobcęgach.Studianadpsychologią
społeczeństwaSowietów,Kraków2012).
35
