Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Zagadnieniehistoriografiipamięci
Owazmianaparadygmatuzasadzasięnaskierowaniuzainteresowanianato,
wjakisposóbprzeszłośćjestzapamiętywana,anietylkonatradycyjnympodej-
ściuDjaksprawysięrzeczywiściemiały”29.ParafrazującStanisławaOssowskie-
gomożnapowiedzieć,żewieluhistorykówczasównajnowszychinteresujenie
tylesamaprzeszłość,cospołecznyobrazprzeszłościwświadomościjednostek30.
Kategorią,któramadefiniowaćiopisywaćówprocesspołecznegozapamięty-
wania,jestwłaśnieterminDpamięć”,któregozakresznaczeniowywewspółczes-
nejhistoriografiiodbiegaodpotocznegoczytradycyjnegoużyciategosłowa.
GdyśredniowiecznykronikarzpisałDprzejdźmydogłoszeniatychspraw,które
utrwaliławiernapamięć”31,zpewnościąniemyślałotejsamejDpamięci”,jaką
definiujeJanAssmann,któremuwdużymstopniuzawdzięczamypojawieniesię
kategoriiDpamięć”wnowymujęciuwpowszechnymnaukowymobiegu.Książ-
kaAssmannapoświęconapamięcikulturowej32odgrywadziśwwieludebatach,
zwłaszczapoświęconychteoriihistorii,podobną,sygnalizującąpewienprzełom
rolę,jakniegdyśwlatachsiedemdziesiątychpracaHaydenaWhite’aMetahisto-
ria,dającapoczątekDlingwistycznemuzwrotowi”.
Assmannodwoływałsiędoklasycznejpracyzlatdwudziestych,francuskie-
gosocjologaiuczniaEmilaDurheima–Maurice’aHalbwachsa,którywprowa-
dziłkategorięDpamięcispołecznej”donaukowegoobiegu.Assmannpoczynił
jednakistotnerozróżnienieDpamięcispołecznej”naDpamięćkomunikatywną”
(wuproszczeniudotyczącąteraźniejszości)orazDkulturową”(wuproszczeniu
dotyczącączasówdawniejszych).PonadtodlaHalbwachsa,którypozostawał
podwpływempozytywizmu,tamgdziekończyłasięDpamięćspołeczna”zaczy-
nałasięwiedzahistoryczna.WedługAssmanna,piszącegowatmosferzeinnej
słowem,częstozastępującymlubwspółwystępującymzpojęciemDhistoria”.Dla
przykładu:PaulRicoeurtytułujeswojąpracęPamięć,historia,zapomnienie.Ewa
Domańskaswojejantologiitekstówanglo-amerykańskiejhistoriografiilatdziewięć-
dziesiątychnadajetytułPamięć,etyka,historia.
29DHistoriiprzypisywanourządsędziegooceniającegoprzeszłośćorazinstru-
ującegowspółczesnych,jakuczynićprzyszłośćużyteczną.(...)Niniejszapracanie
pretendujedopełnieniatakiejzaszczytnejfunkcji–jejcelemjestpowiedzieć,jak
sprawysięrzeczywiściemiały”–L.vonRanke,GeschichtedergermanischenVölker:
FürstenundVölker;dieGeschichtederromanischenundgermanischenVölkervon
1494-1514,Essen1996.
30
MożnawtymmiejscuodwołaćsięnietylkodoStanisławaOssowskiego.
Wybitnyniemiecko-amerykańskisocjolog,NorbertElias,formułujekategorie
Dspołecznego-my”(we-identity),patrz:N.Elias,Społeczeństwojednostek,Warsza-
wa2008.
31PełnycytatzGallaAnonimabrzmi:DLeczdajmypokójrozpamiętywaniudzie-
jówludzi,którychwspomnieniezaginęłowniepamięciwiekówiktórychskaziłybłę-
dybałwochwalstwa,awspomniawszyichtylkopokrótce,przejdźmydogłoszeniatych
spraw,któreutrwaliławiernapamięć”.
32J.Assmann,DaskulturelleGedächtnis.Schrift,ErinnerungundpolitischeIden-
titätinfrühenHochkulturen,München1999.
22
